Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

Muurmuseum: Dijs

door

David Bradley is een van de mensen die in 1981 voor IBM een computer ontwikkelde, die je met goed fatsoen de voorloper van de pc zou kunnen noemen. Voor als het apparaat vastliep, bedacht hij een soort nooduitgang. Door drie toetsen tegelijk in te drukken, kwam je op een pagina waar je programmaatjes een voor een kon stoppen. De toetsen waren control, alt en delete, Ctrl – Alt – Delete. Bradley zei ooit dat hij de toetsencombinatie had bedacht, maar dat het aan Bill Gates te danken was dat Ctrl – Alt – Delete beroemd geworden was. Vooral in de oudere versies van Windows was deze manier van rebooten geregeld noodzakelijk.

Carla Dijs is kunstenaar. Ze maakt vooral beelden, het vrouwelijk lichaam staat in haar werk centraal. Soms maakt ze ook ander werk. Zo schilderde ze in het voorjaar van 2013 drie woorden op drie bedrijfshallen op en rond het Honig-terrein in Nijmegen: Return, Enter, Delete. Het markeerde het begin van een tijdelijke situatie, waarin het Honig-complex voor een aantal jaren een creatieve broedplaats zou zijn. Met de onmiskenbare verwijzing naar de computerwereld duidde Dijs hier op de zachte reboot van de directe omgeving. Tegelijk nodigde ze de bezoeker uit om naar binnen te gaan, enter, en geregeld terug te keren, return. Het delete was de omineuze boodschap dat het allemaal maar tijdelijk was en op termijn zou verdwijnen.

Inmiddels zijn we ruim zes jaar verder. Het terrein wordt in sneltreinvaart herontwikkeld. Twee hallen zijn al gesloopt, Return en Enter zijn al verdwenen. Ironisch genoeg staat alleen Delete nog. Ook deze hal zal gaan verdwijnen. Maar zou het niet mooi zijn als, ergens op het terrein, deze wand behouden zou blijven?

Carla Dijs, Nijmegen

Muurmuseum: Combolution – Scheidemakershof

door Reageer

Combolution, Nijmegen
Op 22 februari 1944 mislukte een bombardement op het Nijmeegse spoorwegemplacement volledig. Geallieerde bommenwerpers waren naar Duitsland gevlogen om daar doelen te bombarderen. Door slechte weersomstandigheden waren zij niet in staat hun missie te voltooien. Omdat landen met bommen aan boord een riskante aangelegenheid was, zochten ze alternatieve doelen: spoorwegknooppunten die voor de Duitsers van groot belang waren. In Nijmegen ging het helemaal fout. De eerste bommen die het doel moesten markeren vielen in het centrum, waarna ook alle volgende vliegtuigen daar hun bommen dropten. Gevolg: een brandende binnenstad en ruim 800 doden.

Ter herinnering daaraan beschilderde Combolution twee wanden van de Scheidemakershof, die midden in het getroffen gebied lag. Bizar detail is hoe de airconditioning associaties oproep aan de propellors van de viermotorige bommenwerpers. Opmerkelijk is ook dat de reliëftekst “Bejaarden tegen racisme” is overgeschilderd.

 

Combolution, Nijmegen

Combolution, Nijmegen

 

 

Muurmuseum: Pipsqueak was here

door

September 2015, voor de tweede keer organiseren Anita Waltman en Angela Vissers The Big Draw in Nijmegen. Een werk dat toen is ontstaan en nog altijd te zien is (hoe lang nog?), bevindt zich op een grote blinde muur op het Honigterrein. Het zittende meisje en de nieuwsgierige beer zijn een echt blikvanger. Verantwoordelijk voor de grote muurschildering is het kunstenaarsduo Pipsqueak was here.

Pipsqueak was here, Nijmegen
Sinds The Big Draw 2019 is Nijmegen een nieuw werk van Pipsqueak was here rijker. Een stuk minder opvallend, je moet weten waar het is. De Zes Huizenhof, in de Nijmeegse binnenstad heeft een uitgang naar de Bloemerstraat en de Regulierstraat. Een meisje torst een flinke vis en bij haar hoofd vliegt een vogel. Opnieuw is de voorstelling geplaatst in een bijna post-apocalyptisch landschap. Maar dit keer wordt de toeschouwer meer betrokken. Dat komt doordat het mesije je rechtsreeks aankijkt. De ster van de schildering is wat mij betreft de vis. Prachtig van kleur en glimmend alsof hij met een laagje olie rechtstreeks van de visboer komt.

Pipsqueak was here, Nijmegen

‘We try to be influenced by everything we see, hear or feel and create our own twisted vision on all big and small
issues that seem to demand our attention’, schrijft Pipsqueak was here op haar website. Opvallend vaak spelen kinderen en dieren een rol in het werk van de twee kunstenaars. Daarbij is er altijd een zekere dreiging, maar trekken de kinderen zich daar weinig van aan. Graag meer onbevangenheid, meer Pipsqueak was here!

Jan Jacobs Mulder en de kunst van het herinneren

door 2 Reacties

In 1982 kwam ik voor het eerst in Nijmegen. Een vriend was hier gaan studeren en ik logeerde een paar dagen bij hem. Ik herinner me dat ik, onderweg naar de universiteit, op de hoek van de Heyendaalseweg en de Kapittelweg, werd getroffen door een groot kunstwerk van roestige stalen platen.

Evert Strobos, Hengelo

Evert Strobos, ‘n.a.v. Stonehenge’, gemeentelijk kunstbezit Hengelo

Evert Strobos, dacht ik direct. In Hengelo, waar wij beiden op school hadden gezeten en ik nog altijd woonde, was Strobos the talk of the town. Eind jaren ’70 maakte hij furore met grote cortenstalen werken in de openbare ruimte. In mijn omgeving hoorde ik vooral afkeurende geluiden. Ik vond het wel intrigerend. Maar niet meer dan dat.
In 1987 begon ik in Nijmegen aan de studie Kunstgeschiedenis. Of de stalen platen er toen nog stonden en of ze nog roestkleurig waren, herinner ik me niet meer.

Een aantal jaar geleden begon ik me te interesseren voor kunst in de openbare ruimte en dan vooral in Nijmegen. Ik begon erover te lezen, fotografeerde beelden en zocht naar informatie over de kunstenaars. Zo kwam ik erachter dat een groot kunstwerk langs de Heyendaalseweg The Blue Borderline heette en gemaakt was door kunstenaar Jan Jacobs Mulder. Dat vond ik vreemd. Was dit niet hetzelfde werk dat eerst roestkleurig was? En hoe zat het dan met dat Blue in de titel?
Op de website van de kunstenaar staat dat het werk is gemaakt van beschilderd cortenstaal en dat het geplaatst is in 1980. Was dit inderdaad het werk dat ik roestkleurig had gezien? Ik zocht informatie, maar kon niets vinden. Ik sprak erover, maar niemand kon mijn herinnering bevestigen. Als het inderdaad hetzelfde werk was, moet iemand ooit besloten hebben dat het werk een kleurtje moest krijgen. Wie en wanneer?

Een andere, misschien wel belangrijker vraag is waarom het werk naar de overkant van de Heyendaalseweg is verhuisd. Op de website van Jan Jacobs Mulder lezen we:
De begrenzing van de stad en het universiteitsterrein was onduidelijk en sculpturen van een stevige maat zouden daarin verandering kunnen brengen. Mij werd gevraagd een masterplan te ontwikkelen en één van de grenstekens te ontwerpen.
Doordat we in Nederland rechts rijden en aan de linkerkant tegemoet komend verkeer is, staan verkeersborden en andere markeringstekens rechts van de weg. Dus de hoek van de Heyendaalseweg en de Kapittelweg was een logische plek. Komend vanuit de stad, net over het viaduct, zag je als fietser of als automobilist dat kolossale kunstwerk. Je gaat nu een andere wereld binnen, de wereld van de wetenschap, van de universiteit, maakte het werk je duidelijk.

Jan Jacobs Mulder, The Blue Borderline, Radboud Universiteit
Op de website Kunst op straat van de gemeente Nijmegen is te lezen dat het werk in 2008 ‘in verband met herinrichting van het gebied’ verhuisd is naar de overkant. Begrijpelijk, maar tegelijkertijd ook ongelukkig. Van signaal dat je een bijzondere wereld betreedt, verwerd het kunstwerk tot een markering dat je terugkeert naar het gewone leven. Daarbij was het strenge, indringende van de roestkleur letterlijk weggeveegd onder de lieflijke blauwe verf.
Hoe de kunstenaar hier over dacht, kunnen we hem helaas niet meer vragen. Jan Jacobs Mulder overleed afgelopen weekend. Als een soort eerbetoon plaatste ik een foto van The Blue Borderline op social media. Daarop kreeg ik diverse reacties dat het werk ooit roestkleurig was, dus inderdaad precies zoals ik me altijd al herinnerde.