Tijdens een wandeling kwam ik in Ubbergen langs een huis met een balkon. De reling van het balkon bestond uit twee zijdelen en een dubbel middendeel. Centraal in het ijzeren smeedwerk zat op vier plekken een verguld motief van twee vogels die drinken uit een kelk. Het huis, zo was na te zoeken, dateert van omstreeks 1900. Ik ga ervan uit dat de reling van het balkon ook van die tijd dateert. Helemaal zeker is dat niet.
Wat wel zeker is, is dat het motief veel en veel ouder is. In Ravenna in het noorden van Italië staat het Mausoleum van Galla Placidia. Het is een klein, kruisvormig gebouwtje, dat gebouwd werd in 425. Of de Romeinse keizerin Galla Placidia, die de teloorgang van het West-Romeinse rijk van nabij meemaakte hier na haar dood in 450 daadwerkelijk is bijgezet, is zeer de vraag. Maar het gebouwtje is gespaard gebleven en draagt nog altijd haar naam. Het is beroemd vanwege een aantal mozaïeken. Op een ervan staan de heiligen Petrus en Paulus, die met een sleutel en een banderol een verblijf in het paradijs in het vooruitzicht stelden. Tussen hen in staat een kelk waar twee vogels op de rand zitten. De linker vogel kijkt achterom, de rechter drinkt uit de kelk.
Dan volgt de vraag wat voor vogels het zijn. Eigenlijk komen er maar twee soorten in aanmerking. Zowel de pauw (symbool voor onsterfelijkheid) als de duif symbool voor de ziel) komt in tweetallen pikken uit een kelk voor. Maar de vogels in het mozaïek lijken in de verste verte niet op pauwen, dus het moeten wel duiven zijn. Die kwamen in de vroegchristelijke kunst heel veel voor. Bovendien vormen zij samen pikkend uit een kelk de verzinnebeelding van “de ziel in de vreugde des hemels”, zoals hoogleraar kunstgeschiedenis J.J.M. Timmers het omschreef in zijn boek Christelijke symboliek en iconografie. Die vreugde des hemels past wel bij het paradijs waarnaar Petrus en Paulus verwezen.
Zijn de vogels in de Ubbergse reling ook duiven? Dat is moeilijk te zeggen. De linker oogt ronduit agressief, wat je van een duif, tevens symbool van de vrede, niet zou verwachten. Maar een andere uitleg heb ik ook nergens kunnen vinden. Dus ik geef de maker het voordeel van de twijfel.
Her en der lees ik dat Desiderius Erasmus, de beroemde humanist uit Rotterdam, er gedurende zijn leven een uitgebreide correspondentie op nahield. Ook stuurde hij zijn penvrienden portretten van zichzelf. Die gewoonte groeide toen hij zich in 1521 vestigde in Basel, waar hij kennismaakte met de schilder Hans Holbein. Holbein schilderde drie portretten van Erasmus die veelvuldig werden gekopieerd in de werkplaats van de schilder. Erasmus en Holbein hadden een goede band. Toen de schilder naar Engeland verhuisde, had hij een aanbevelingsbrief van Erasmus voor Thomas More op zak, waardoor deze de schilder enige tijd onderdak bood. In Engeland nam de roem van de schilder nog toe, onder meer door het staatsieportret dat hij maakte van 
In 1974 besloot de Katholieke Universiteit Nijmegen een hoge toren te bouwen, waar alle humaniora-studies een plek kregen. In 2019 werd de ingangspartij ingrijpend gewijzigd. Een groot gedeelte van de glazen pui werd vervangen door een corten-stalen wand. In die wand aan de zijkant van het Erasmusgebouw zijn met gaatjes de contouren zichtbaar gemaakt van Erasmus. Wie het ontworpen heeft is onbekend. En hoewel Erasmus de verkeerde kant opkijkt, is wel duidelijk te zien dat de ‘tekening’ een kopie is van het portret van Holbein, dat in de National Gallery in Londen te zien is. Dus bijna vijf eeuwen nadat de schilder bijdroeg aan de bekendheid van Erasmus, doet hij dat nu in Nijmegen opnieuw.
