Afgelopen weken heb ik benut om mijn knipselarchief te ordenen. Daarbij kwam ik een aantal keren René Magritte tegen. Maar dan wel als inspiratiebron.

Een van de bekendste schilderijen van surrealist René Magritte is getiteld La trahison des images. Het is te zien in het Los Angeles County Museum of Art. Veel mensen zal de titel weinig zeggen en iets minder mensen zullen het ooit in het echt aanschouwd hebben. Toch is het een van de meest iconische schilderijen van Magritte. Zeg pijp en hele volksstammen weten over welk werk het gaat, precies die met het onderschrift Ceci n’est pas une pipe.

Magritte zet je met dit werk op het verkeerde been. Je ziet een pijp en tegelijk zegt de maker dat het geen pijp is. Als het geen pijp zou zijn, wat is het dan wel? Het gevolg is dat je je steeds afvraagt wat het is wat je ziet. Een huis met voor de deur een brandende straatlantaarn midden in de nacht, terwijl erboven een lichtbewolkte middag hemel te zien is. Een man die in de spiegel naar zijn eigen achterhoofd staat te kijken. En voortdurend appels en bolhoeden.
Of kijk naar de gevel van het Musée Magritte en je ziet geen gebouw, maar een gevel op gordijnen die worden geopend en  door de opening het zicht op een van Magrittes geschilderde voorstellingen. Maar hoe dan ook, bij Magritte is het een voortdurend spel tussen droom en werkelijkheid, met het bewuste en het onderbewuste.

Door dat spel is Magritte een veelgebruikte inspiratiebron geworden voor vormgevers en cartoonisten. Ik kwam in een NRC-bijlage een artikel over België tegen met de kop: Ceci n’est pas la Belgique. Een bespreking van een graphic novel over de schilder in De Volkskrant had de kop: Dit is geen stripboek.
Hieronder een selectie van bewerkingen van La trahison des images, met één ding gemeenschappelijk: Dit is niet René Magritte.

 

 

 

 

 

 

 

Overigens ben ik zelf ook niet origineel: de titel Ceci n’est pas René Magritte kwam ik ook op diverse plekken tegen.