Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

Muurmuseum: Dijs

door

David Bradley is een van de mensen die in 1981 voor IBM een computer ontwikkelde, die je met goed fatsoen de voorloper van de pc zou kunnen noemen. Voor als het apparaat vastliep, bedacht hij een soort nooduitgang. Door drie toetsen tegelijk in te drukken, kwam je op een pagina waar je programmaatjes een voor een kon stoppen. De toetsen waren control, alt en delete, Ctrl – Alt – Delete. Bradley zei ooit dat hij de toetsencombinatie had bedacht, maar dat het aan Bill Gates te danken was dat Ctrl – Alt – Delete beroemd geworden was. Vooral in de oudere versies van Windows was deze manier van rebooten geregeld noodzakelijk.

Carla Dijs is kunstenaar. Ze maakt vooral beelden, het vrouwelijk lichaam staat in haar werk centraal. Soms maakt ze ook ander werk. Zo schilderde ze in het voorjaar van 2013 drie woorden op drie bedrijfshallen op en rond het Honig-terrein in Nijmegen: Return, Enter, Delete. Het markeerde het begin van een tijdelijke situatie, waarin het Honig-complex voor een aantal jaren een creatieve broedplaats zou zijn. Met de onmiskenbare verwijzing naar de computerwereld duidde Dijs hier op de zachte reboot van de directe omgeving. Tegelijk nodigde ze de bezoeker uit om naar binnen te gaan, enter, en geregeld terug te keren, return. Het delete was de omineuze boodschap dat het allemaal maar tijdelijk was en op termijn zou verdwijnen.

Inmiddels zijn we ruim zes jaar verder. Het terrein wordt in sneltreinvaart herontwikkeld. Twee hallen zijn al gesloopt, Return en Enter zijn al verdwenen. Ironisch genoeg staat alleen Delete nog. Ook deze hal zal gaan verdwijnen. Maar zou het niet mooi zijn als, ergens op het terrein, deze wand behouden zou blijven?

Carla Dijs, Nijmegen

Muurmuseum: Pipsqueak was here

door

September 2015, voor de tweede keer organiseren Anita Waltman en Angela Vissers The Big Draw in Nijmegen. Een werk dat toen is ontstaan en nog altijd te zien is (hoe lang nog?), bevindt zich op een grote blinde muur op het Honigterrein. Het zittende meisje en de nieuwsgierige beer zijn een echt blikvanger. Verantwoordelijk voor de grote muurschildering is het kunstenaarsduo Pipsqueak was here.

Pipsqueak was here, Nijmegen
Sinds The Big Draw 2019 is Nijmegen een nieuw werk van Pipsqueak was here rijker. Een stuk minder opvallend, je moet weten waar het is. De Zes Huizenhof, in de Nijmeegse binnenstad heeft een uitgang naar de Bloemerstraat en de Regulierstraat. Een meisje torst een flinke vis en bij haar hoofd vliegt een vogel. Opnieuw is de voorstelling geplaatst in een bijna post-apocalyptisch landschap. Maar dit keer wordt de toeschouwer meer betrokken. Dat komt doordat het mesije je rechtsreeks aankijkt. De ster van de schildering is wat mij betreft de vis. Prachtig van kleur en glimmend alsof hij met een laagje olie rechtstreeks van de visboer komt.

Pipsqueak was here, Nijmegen

‘We try to be influenced by everything we see, hear or feel and create our own twisted vision on all big and small
issues that seem to demand our attention’, schrijft Pipsqueak was here op haar website. Opvallend vaak spelen kinderen en dieren een rol in het werk van de twee kunstenaars. Daarbij is er altijd een zekere dreiging, maar trekken de kinderen zich daar weinig van aan. Graag meer onbevangenheid, meer Pipsqueak was here!

Muurmuseum: Nauen

door

Heinrich Nauen, Düsseldorf

Van 8 mei tot en met 15 oktober 1926 werd in Düsseldorf de Große Ausstellung für Gesundheidspflege, sociale Fürsorge und Leibesübungen, kortweg GeSoLei, georganiseerd. In ruim vijf maanden tijd bezochten ruim 7,5 miljoen mensen het Messe-terrein van veertig hectare (zestig voetbalvelden). Het was de grootste beurs van de Weimar Republiek. Het doel was helder: de opvoeding van neuen leistungsfähigen Menschen. De beurs vond plaats in Düsseldorf-Pempelfort en Düsseldorf-Golzheim, net ten noorden van het oude centrum en op de oostelijke Rijnoever.
Op het terrein werden veel nieuw gebouwd. Het meest in het oog springend is met de grote koepel de Tonhalle van architect Wilhelm Kreis (in 1979 omgebouwd tot concertgebouw). Daarnaast kwam de Ehrenhof, ook van Wilhelm Kreis. Dit werd het kunstpaleis van de beurs. Sinds 1998 is hier het NRW-Forum Kunst und Wissenschaft te vinden, waar geregeld grote fototentoonstellingen te zien zijn.
Voor de aankleding van diverse van de gebouwen kreeg schilder Heinrich Nauen een opdracht om mozaïeken te ontwerpen. Daarnaast ontwierp de Nederlander Johan Thorn Prikker glas-in-lood-ramen en is er beeldhouwwerk van jonge Arno Breker, die later door zijn rol tijdens de nazi-tijd zeer omstreden werd.
Nauen begon zijn opleiding aan de Akademie in Düsseldorf en stapte in 1900 over naar Stuttgart. Hij verbleef enige tijd in Sint-Martens-Latem in België en in Parijs. In 1906 vestigde hij zich in Berlijn. Overal verdiepte hij zich in de neiuwste artistieke ontwikkelingen. In 1911 trok hij weer naar zijn geboortestreek bij Düsseldorf. Hier werd hij in 1921 docent op de Akademie, waar hij les gaf aan Paul Klee, Otto Dix, Heinrich Campendonk en talloze anderen  Drie jaar later werd hij directeur, een functie die hij dus bekleedde op het moment dat hij zijn mozaïeken voor de GeSoLei ontwierp. In 1937 was hij een van de kunstenaars van wie het werk door de nazi’s als Entartet betiteld. Hij ging met pensioen en overleed in 1940. Zijn graf monument in Klakar werd ontworpen door Ewald Mataré en uitgevoerd door Joseph Beuys.
Dit mozaïek van Nauen, Tanz, laat iets zien van de nieuwe mens. Eromheen zijn kristallijne vormen te zien, die kenmerkend zijn voor het expressionisme.

Muurmuseum: Bibliotheek van Anouk de Clercq

door

Anouk de Clercq, Gent, muurkunstwerk
Ooit bezat de Sint-Pietersabdij in Gent een uitgebreide bibliotheek. De topstukken van die bibliotheek bevinden zich tegenwoordig in de collectie van de de Universiteit Gent. Vlakbij de Sint-Pietersabdij staat de Boekentoren, het bibliotheekgebouw dat schilder-architect Henry van de Velde in 1933 speciaal ontwierp voor de boeken van het Instituut Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde. Als eerbetoon aan deze plek van boeken en kennis ontwierp Anouk De Clercq voor de parkeergarage onder het Sint-Pietersplein een wandversiering, die je het gevoel geeft om in een enorme bibliotheek rond te lopen.

Anouk De Clercq, Gent