street art

Muurmuseum: Museummuren

29 juni 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Muurmuseum, Carel Willink, Raoul Hynckes, Henk Mual, Arnhem, De strakke hand

In 2020 vierde Museum Arnhem haar eeuwfeest. Klein probleempje: het was vanwege een verbouwing gesloten. Al drie jaar en het einde was nog niet nabij. Om toch iets te doen voor de Arnhemmers bedacht het museum een list: als de stad niet naar het museum kan komen, breng het museum dan naar de stad. Dat heeft ertoe geleid dat er in Arnhem op drie plekken schilderijen uit het museum zijn uitgevoerd als muurschildering.
Een van de blikvangers van het museum is altijd het portret Wilma met kat van Carel Willink geweest. Willink, algemeen gezien als de grootste magisch-realistische schilder van Nederland, maakte het portret rond 1940. Hij was destijds getrouwd met Wilma Jeuken, die in tal van zijn schilderijen figureert. Het schilderij is in eerste instantie een portret, maar in het decor van een lange gang met zuilen laat het ook wat magisch-realistisch zien. De voorstelling is herkenbaar, maar heeft door de setting ook iets intrigerends. Overigens noemde Willink zelf zijn werk liever imaginair-realistisch.
Magisch-realisme is een zwaartepunt in de collectie van Museum Arnhem. Ook het werk van Raoul Hynckes wordt ertoe gerekend. Zijn Stilleven met cello toont een cello, een vel papier met een champagneflûte, een schaaltje met fruit en een blocnote. De voorwerpen zijn allemaal direct herkenbaar, maar wat ze met elkaar te maken hebben laat de schilder aan de fantasie van de toeschouwer.
Anders dan Willink en Hynckes is Henk Mual geen magisch-realist. Zijn werk is eerder expressionistisch te noemen, met geregeld raakvlakken met het abstract-expressionisme. Daarnaast maakt hij beelden en heeft hij voor kerken en scholen vensters ontworpen. Mual werd geboren in Nederlands-Indië, maar volgde zijn opleiding in Nederland, onder andere in Arnhem. Vandaar dat zijn Zelfportret een plek heeft gekregen in de collectie van het museum.
De uitvoering van de schilderijen als muurschildering is gedaan door De strakke hand, een collectief van negen kunstenaars die gespecialiseerd zijn in kolossale reproducties van bestaande schilderijen op muren in de stad. In Utrecht zorgde De strakke hand voor een aantal muurschilderingen van werken uit het Centraal Museum
De muurschildering Wilma met kat heeft in Arnhem een plek gekregen aan de Utrechtsestraat, niet ver verwijderd van het museum. Hynckes’ Stilleven met cello is te vinden op de Voetiuslaan, vlakbij het viaduct aan de rand van volkswijk Het Broek. En Muals Zelfprotret kreeg een plek op de gevel van een appartementencomplex aan de Huissensestraat, in een wijk waar relatief veel Molukkers wonen.
Sinds half mei is Museum Arnhem, na bijna vijf jaar gesloten te zijn geweest, heropend. Misschien is het nu nog te vroeg, mar op den duur zou het interessant zijn om te onderzoeken of de schilderijen in de stad meer of ander publiek naar het museum heeft weten te trekken.

Muurmuseum: Les Andelys

17 juni 2022 door Peter Zunneberg Reageer

De muren horen toe aan hen die vroeg opstaan is de vertaling van een tekst bij een portret van een schalks kijkende vrouw. Graffiti en street art kunnen van oorsprong het daglicht nauwelijks verdragen. Het spuiten van tags en voorstellingen is op veel plekken nog altijd niet toegestaan. En dus gebeurt het op tijden waarop anderen nog slapen. Overigens is graffiti van alle tijden. Zo zijn er bij opgravingen in het oude Pompeï, na de uitbarsting van de Vesuvius bedolven onder de lava en daardoor goed geconserveerd, talloze namen en scabreuze teksten gevonden.
De tekst en het portret zijn van een zekere “BAZ” en te vinden in de Rue Marechal Leclerc in Les Andelys. Je kunt het zien als een krachtig statement over de subcultuur van graffiti en street art. Tegelijkertijd is het een soort wens als vader van de gedachte als je bedenkt dat enkele straten verderop vier woonblokken staan waarvan bij elk in het kader van een cultureel festival een muur beschilderd is. De subcultuur is omarmd en tal van street artists hoeven allang niet meer vroeg op te staan.

Maye
Maye (Victorien Liria) schilderde een hommage aan het ballonvaardersechtpaar Jean-Pierre en Sophie Blanchard. Jean-Pierre Blanchard werd in 1753 geboren in Petit Andely en was dus een kind van de stad. Hij overleed in 1809 nadat hij boven Den Haag tijdens een ballonvaart een hartaanval kreeg. Zijn vrouw Sophie, 25 jaar jonger, overleefde haar man tien jaar. Zij kwam om het leven toen haar ballon vlam vatte door vuurwerk dat ze zelf had afgestoken. De voorstelling zoals Maye die schilderde is enigszins cartoonesk, maar ook poëtisch. We zien een tamelijk sprieterige man en vrouw in nette kleren en met ballonnetjes aan armen en benen die ze laten zweven.

S'élever van Claire Courdavault — Claire Courdavault, S’élever

Courdavault
Claire Courdavault koos op een andere manier voor een kind van de stad. Clothilde was de tweede vrouw van koning Clovis. Door haar bekeerde de koning zich rond 500 tot het christendom. Na zijn dood stichtte Clothilde kloosters op diverse plekken in Clovis’ rijk. Zo ook op de plek waar zij een bron vond en die later is uitgegroeid tot Grand Andely.
Vanuit een feministisch engagement wil Courdavault de historische betekenis van vrouwen en speciaal die van Clothilde in de geschiedenis van de stad laten zien. We zien Clothilde met in haar linker hand een schaal met een kerk. Uit de schaal stroomt water naar een andere schaal die ze in haar rechter hand houdt. Dit moet wel de Seine verbeelden, de rivier waar Les Andelys aan ligt. De titel S’élever kan duiden op het zich verheffen van vrouwen, het kan ook het oprijzen van de stad zijn.

Nos amants van Lotfi Hammadi — Lotfi Hammadi, Nos amants

Hammadi
Nos amants is de titel van de schildering van Lotfi Hammadi. Hij baseerde zich op het schilderij Le Temps soustrait la Vérité aux atteintes de l’Envie et de la Discorde van Nicolas Poussin, die in 1594 in de buurt van Les Andelys geboren werd. In de schildering van Hammadi zien we een oude man met zijn armen om een jonge naakte vrouw. Door de nadrukkelijke aanwezigheid van de letters die samen de titel Nos amants vormen, is de voorstelling niet al te expliciet. En hoewel de titel dat doet vermoeden betreft het hier ook geen liefdeskoppel. De beide figuren zijn, naar Poussins voorbeeld, personificaties. De oude man staat voor de Tijd, terwijl de vrouw de Waarheid vertegenwoordigt.

Liard
De laatste muurschildering heet Soyons curieux! en is van Arnaud Liard. Hier geen link naar Les Andelys. We zien het onderlichaam van een man met twee verschillende kleuren schoenen en sokken. Met zijn bekken leunt hij op een schutting en met zijn benen lijkt hij zijn evenwicht te willen bewaren. Zijn rechter onderbeen heeft hij geheven en daarop balanceert een olifant. En die olifant draagt op zijn slurf een flamingo.
Het meeste muurschilderingen van Liard zijn abstracte voorstellingen van felle kleurvlakken. Dit is een van zijn weinige figuratieve schilderingen. De titel, te vertalen als ‘laten we we nieuwsgierig zijn’, kan specifiek doelen op dit werk: wat gebeurt hier, wat is de relatie tussen de man, de olifant en de flamingo? Maar je kunt hem ook opvatten als een meer universele oproep: laten we allemaal en altijd nieuwsgierig zijn

Muurmuseum: Pipsqueak was here (again)

20 mei 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Muurmuseum, street art, Pipsqueak was here, Nijmegen

Millions are waiting to be thrilled, staat er met grote letters bij de muurschildering van een meisje en een beer. Het meisje en de beer kennen we. In eerder werk van Pipsqueak was here komen we ze geregeld tegen. Sinds kort is Nijmegen een werk van het Amsterdamse street art-duo rijker. Aan het begin van het Kerkegasje in de Broerstraat zijn twee muren beschilderd plus het ‘plafond’ dat de beide muren met elkaar verbindt. Waar de kolossale schildering bij de Honig langzaam vervaagt en graffiti steeds meer van de voorstelling wegvreet, komt het nieuwe werk over als een snap shot jaren later. En hoewel de muren een stuk kleiner, zijn lijken het meisje en de beer ouder en groter te zijn geworden. Sowieso is de kijkervaring heel anders, omdat je er met je neus bovenop staat. Of dat een overweging is geweest bij de makers om teksten toe te voegen, is mij onbekend. Maar het werkt wel, je blijft kijken en lezen. E127 Erytrosine synthetic pink (r) is zo’n tekst. Het betreft een kunstmatige kleurstof, die voor voedingsmiddelen wordt gebruikt. Het is kersroze en staat ook bekend als tetrajodofluoresceïne. Bij wat ik in de supermarkt koop om te eten, let ik nooit op E-nummers. Nu verdiep ik me er ineens wel in.
Er zijn meer terugkerende teksten in de muurschildering als Do not eat en A feeling ,,, hard to ignore, waarbij je je afvraagt waar ze naar verwijzen en die je na laten denken over de betekenis binnen deze street art-context. Het meest bijzonder is in dit opzicht de tekst waarmee ik begon. Het onbezorgd omgaan met een beer zou zo’n reden tot opwinding kunnen zijn. Tegelijk is de letterlijke zin al bijna honderd jaar oud en afkomstig uit de trailer van de speelfilm Frankenstein uit 1931. Ik houd wel van dergelijke citaten en ga volgende keer dat ik in de buurt ben zeker opnieuw kijken en lezen.

Muurschildering van Pipsqueak was here in het Kerkegasje in Nijmegen

Teksten in de muurschildering van Pipsqueak was here in het Kerkegasje in Nijmegen

Muurmuseum: Tito/Mulk

16 mei 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Si vous trouvez que la culture coûte cher, essayez l’ignorance (Als u vindt dat cultuur veel kost, probeer dan eens domheid). In de Rue de Croulebarbe in het dertiende arrondissement van Parijs vond Wieteke van Zeil street art, een muurschildering van Tito/Mulk. De tekst was me uit het hart gegrepen, dus ik geef hem graag een plek in mijn Muurmuseum. Stupiditeit kost een samenleving immers altijd meer dan cultuur.
Wat zien we? Een opengeslagen boek in een soort aureool dat zweeft boven een dynamische verzameling van figuren en motieven. Het boek zou je kunnen zien zien als symbool voor het belang van kennis. Verder herkennen we boven de t en de r van ’trouvez’ kapitein Haddock, de altijd origineel vloekende metgezel van Kuifje. Ook hier lijkt hij zich danig op te winden.
Rechts in de voorstelling zien we een mannentorso met in de rechterhand een portret, onmiskenbaar Vincent van Gogh. Het bovenlijf met de hand zijn onmiskenbaar, ook zonder hoofd, afkomstig van David van Michelangelo, aan wiens werk ook de gebogen linkerarm en het been herinneren, namelijk zijn beelden in de Cappelle Medicee in Florence. En zo zijn er nog diverse details die op zijn minst uitnodigen tot associatie.
De muurschildering is gemaakt door het Franse street art-duo Tito/Mulk. Volgens hun website halen ze hun inspiratie uit superhelden en monsters en uit een mix van seks, drugs, poëzie en geweld. Hun werk duiden ze als een visie op chaos, niet gestoord door een overvloed aan details. Wie dit werk bekijkt, zal onmiddellijk begrijpen wat ze bedoelen. En toch hebben ze hier een uitgesproken boodschap: cultuur kan ons redden, ongeacht hoeveel het moet kosten.
Overigens kunnen we binnenkort in Nederland ook kennismaken met Tito/Mulk. Op initiatief van het Groninger Museum en aansluitend op een tentoonstelling aldaar is het duo nog een week bezig om in de Antaresstraat, in de wijk Paddepoel, een muurschildering te realiseren. Het zal hun eerste werk in Nederland zijn.

Dwarskijken: Next level Clet

11 mei 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Dwarskijken, Clet Abraham, Hugo de Jonge

Clet Abraham is een Franse street artist, die vooral in Florence werkt. Met stickers geeft hij al ruim dertig jaar een vrolijke twist aan verkeersborden. Ik schreef al eens over hem, toen ik in Amsterdam een bord zag met een link naar The Lazy King van Alain Séchas. Zijn werk toont hoofdzakelijk scènes uit het dagelijks leven. Je komt ze geregeld tegen op social media, omdat elke Florence-reiziger ze fotografeert. Ze zijn zeer instagrammable, maar tamelijk onschuldig, goed voor een glimlach.
Nu heeft Clet navolging gekregen en minder onschuldig. In Nijmegen trof ik een bord Verboden in te rijden met twee grote ogen. Ogen die te herkennen zijn als die van Hugo de Jonge, als minister in het vorige kabinet verantwoordelijk voor het coronabeleid. Zijn plannen met de corona-app en een coronapaspoort stuitten op breed wantrouwen. Is dit niet een te grote inbreuk op de privacy van mensen en zullen die middelen niet oneigenlijk ingezet worden om meer van burgers te weten te komen dan ons wordt verteld? Wat we hier op dit verkeersbord zien is Big Brother is watching you. Oorspronkelijk afkomstig uit de totalitaire staat zoals George Orwell die in 1948 schetste in zijn roman 1984, maar misschien door corona wel weer een stapje dichterbij komen. Kortom, dit is een door Clet Abraham geïnspireerd werk met een activistische, politieke boodschap. Wie verantwoordelijk is, weet ik niet. Maar dat Clet meer activistische navolging gaat krijgen, sluit ik niet uit.