Tijdens een wandeling kwam ik in Ubbergen langs een huis met een balkon. De reling van het balkon bestond uit twee zijdelen en een dubbel middendeel. Centraal in het ijzeren smeedwerk zat op vier plekken een verguld motief van twee vogels die drinken uit een kelk. Het huis, zo was na te zoeken, dateert van omstreeks 1900. Ik ga ervan uit dat de reling van het balkon ook van die tijd dateert. Helemaal zeker is dat niet.
Wat wel zeker is, is dat het motief veel en veel ouder is. In Ravenna in het noorden van Italië staat het Mausoleum van Galla Placidia. Het is een klein, kruisvormig gebouwtje, dat gebouwd werd in 425. Of de Romeinse keizerin Galla Placidia, die de teloorgang van het West-Romeinse rijk van nabij meemaakte hier na haar dood in 450 daadwerkelijk is bijgezet, is zeer de vraag. Maar het gebouwtje is gespaard gebleven en draagt nog altijd haar naam. Het is beroemd vanwege een aantal mozaïeken. Op een ervan staan de heiligen Petrus en Paulus, die met een sleutel en een banderol een verblijf in het paradijs in het vooruitzicht stelden. Tussen hen in staat een kelk waar twee vogels op de rand zitten. De linker vogel kijkt achterom, de rechter drinkt uit de kelk.
Dan volgt de vraag wat voor vogels het zijn. Eigenlijk komen er maar twee soorten in aanmerking. Zowel de pauw (symbool voor onsterfelijkheid) als de duif symbool voor de ziel) komt in tweetallen pikken uit een kelk voor. Maar de vogels in het mozaïek lijken in de verste verte niet op pauwen, dus het moeten wel duiven zijn. Die kwamen in de vroegchristelijke kunst heel veel voor. Bovendien vormen zij samen pikkend uit een kelk de verzinnebeelding van “de ziel in de vreugde des hemels”, zoals hoogleraar kunstgeschiedenis J.J.M. Timmers het omschreef in zijn boek Christelijke symboliek en iconografie. Die vreugde des hemels past wel bij het paradijs waarnaar Petrus en Paulus verwezen.
Zijn de vogels in de Ubbergse reling ook duiven? Dat is moeilijk te zeggen. De linker oogt ronduit agressief, wat je van een duif, tevens symbool van de vrede, niet zou verwachten. Maar een andere uitleg heb ik ook nergens kunnen vinden. Dus ik geef de maker het voordeel van de twijfel.
