Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Simon Vestdijk en de bruggen van Venetië

21 september 2022 door Peter Zunneberg Reageer

“Als jong meisje had Lucie een blauwe maandag kunstgeschiedenis gestudeerd”, lezen we op pagina 29 van Simon Vestdijks Een Alpenroman over de hoofdpersoon, de 43-jarige Lucie Ebbinge. Op pagina 61 wordt duidelijk dat die kunstgeschiedenistijd in München heeft plaatsgevonden. In de roman speelt dit gegeven nauwelijks een rol, hooguit als Lucie de bestudering van Botticelli in München gebruikt om opnieuw af te reizen naar Zuid-Duitsland. Maar hier is het wel belangrijk.

In Een Alpenroman noemt Simon Vestdijk een brug die gebaseerd is op de Brug der Zuchten in Venetië consequent Rialtobrug

Aan het begin van Een Alpenroman reist Lucie om gezondheidsredenen naar Gertesbad om haar intrek te nemen in hotel Goldene Ochse. Ze is ervan overtuigd dat ze een hartkwaal heeft en denkt in de zuivere berglucht aan te kunnen sterken. In het hotel ontmoet ze de 31-jarige kelnerin Anna Brandner, die al snel een brandende liefde voor Lucie opvat. Geleidelijk aan blijkt die liefde wederzijds. Toch gaat Lucie terug naar Holland en ontwikkelt de liefde zich via brieven. Pas een jaar later – met Botticelli als alibi – ontmoeten Lucie en Anne elkaar in Goldene Ochse opnieuw en komt de liefde, met vallen en opstaan – tot bloei.   

Simon Vestdijk schreef Een Alpenroman in 1960 en een jaar later werd het boek gepubliceerd. Waar het thema lesbische liefde anno 2022 nauwelijks stof meer doet opwaaien, was dat destijds anders. Waar bijvoorbeeld de recensent van het Algemeen Dagblad de roman ziek, pervers en geïnfecteerd noemt, zal de lezer van nu niet concluderen dat de liefde abnormaal is. Die lezer zal zich wel verbazen over de wijze waarop Lucie en Anna met elkaar omgaan. Zo blijft Anna Lucie hardnekkig mevrouw noemen. Het si zelfs de vraag of ze überhaupt Lucie’s voornaam kent.

In Pittsburgh, Oxford en Cambridgeis een Bridge of Sighs te vinden, die qua naam verwijst naar de Brug der Zuchten in Venetië, maar in de vorm meer weg heeft van de Rialtobrug
V.b.n.b. Hotel Auracher Löchl, Kufstein; Rialtobrug, Venetië; Brug der Zuchten, Venetië

Maar er is iets anders waar ik aan bleef hangen. Van hotel Goldene Ochse, zo beschrijft Vestdijk, worden de beide delen aan weerszijden van een straat tot één geheel gemaakt met “het verbindingsstuk, dat met zijn drie raampjes en de ondiepe boog van onderen inderdaad aan Venetië zou kunnen doen denken”. “De Rialtobrug is het geloof ik niet”, zegt Lucie’s man Henk nog. Niettemin wordt dit verbindingsstuk tot het einde van de roman toe Rialtobrug genoemd. Maar Henk Ebbinge heeft gelijk, het is niet de Rialtobrug, maar de Brug der Zuchten, de Ponte dei Sospiri die het voorbeeld is geweest.

Dit bijzondere element is niet door Vestdijk bedacht, maar hij heeft het in werkelijkheid gezien. In het Oostenrijkse Kufstein staat hotel Auracher Löchl, compleet met de door Vestdijk beschreven ‘brug’. Nu is Gertesbad een fictief Duits stadje, waarvan onderzoekers hebben vastgesteld dat het gebaseerd is op het Zuid-Duitse Oberstdorf. Dat daar een element van elders wordt toegevoegd is uiteraard geen probleem. Maar om dat als alwetende verteller tot het einde foutief te blijven benoemen is dat voor mij wel. En als personage had Lucie het met haar kunsthistorische achtergrond misschien wel moeten weten.

Maar zoekend naar geschikt illustratiemateriaal bleek dat het veel vaker fout gaat. Zo is er in Pittsburgh in Pennsylvania een Bridge of Sighs en ook Oxford en Cambridge kennen een Bridge of Sighs. In Venetië verbindt de Brug der Zuchten sinds 1603 het Palazzo Ducale met de Prigioni Nuove, de nieuwe gevangenis. De zuchten zouden zijn van gevangenen die op de brug voor het laatst daglicht zagen. Ook in Pittsburgh verbindt de brug, die dateert van 1888 een rechtszaal met een gevangenis. De betekenis van de twee Engelse bruggen moet in studentencontext gezocht worden. Zo is de brug in Oxford een korte route tussen twee gebouwen van Hertford College, die bestaat sinds 1914. In Cambridge is de brug een stuk ouder, daar verbindt de brug sinds 1831 het Third Court en het New Court van St. John’s College.

V.l.n.r. Bridge of Sighs, Pittsburgh; Bridge of Sighs, Oxford; Bridge of Sighs, Cambridge

Maar leg je foto’s van Pittsburgh en Oxford naast foto’s van de twee bruggen in Venetië en dan blijkt dat ze veel meer lijken op de Rialtobrug dan op de Brug der Zuchten. Dat zit hem vooral in de hellende delen en de punt in het midden, die de Rialtobrug wel heeft en de Brug der Zuchten niet. De brug in Cambridge heeft van allebei wel iets, maar volgens mij te weinig om hem noch naar de een noch naar de ander te kunnen noemen.

Categorie: architectuur, literatuur Tags: Cambridge, Oxford, Pittsburgh, Simon Vestdijk, Venetië

Op zoek naar Schwind (8): Italienische Reise

21 maart 2017 door Peter Zunneberg Reageer

Et in Arcadia ego, schreef Johann Wolfgang Goethe als motto in zijn in 1817 verschenen Italienische Reise. Als alle schilders van zijn tijd, ondernam ook Moritz von Schwind een reis naar Italië, in de zomer van 1835. Maar zijn ervaringen waren niet bepaald himmelhoch jauchzend. [Lees meer…] overOp zoek naar Schwind (8): Italienische Reise

Categorie: Op zoek naar Schwind, schilderkunst Tags: Moritz von Schwind, Peter Cornelius, Rome, Titiaan, Venetië

Mr. Turner, het licht en de fantasie

24 december 2014 door Peter Zunneberg

Si non è vero, è ben trovato, zeggen de Italianen. Ook als het niet waar is, is het wel mooi bedacht. Dat gaat zeker op voor het levensverhaal van de Engelse schilder Joseph Mallord William Turner (1775 – 1851), zoals dat verteld wordt in de film Mr. Turner van cineast Mike Leigh. [Lees meer…] overMr. Turner, het licht en de fantasie

Categorie: schilderkunst Tags: Joseph Mallord William Turner, Mike Leigh, Venetië

Mama appelsap en Titiaan

13 november 2014 door Peter Zunneberg

‘Waar is toch dat zebra hondje voor’ en ‘jullie hebben nog niet betaald’. Liefhebbers herkennen beide zinnetjes onmiddellijk als mondegreen, het verschijnsel waarbij je stukken tekst van bijvoorbeeld een liedje verkeerd verstaat, maar er toch een soort logische zin blijft bestaan. Sinds 3fm-dj Timur Perlin er aandacht aan besteedt, heet het in Nederland ook wel mama appelsap. Het is volstrekt onschuldig, behalve dan dat je nooit meer het origineel hoort. De hit Lambada gaat voorgoed hand in hand met dat zebra hondje. [Lees meer…] overMama appelsap en Titiaan

Categorie: architectuur, beeldhouwkunst, schilderkunst Tags: Assunta, Moritz von Schwind, Titiaan, Venetië

Dolen door het labyrint van het leven

31 oktober 2014 door Peter Zunneberg

Venetië is een doolhof. Wie er voor het eerst komt, verdwaalt gegarandeerd meer dan eens. Ook wie er vaker is geweest raakt nog wel eens de weg kwijt. Een advies: niet in paniek raken. Er komt altijd een moment waarop je iets herkent en zegt: “Ah, ben ik hier.” Of het loopt dood en je moet terug. Venetië is een doolhof, omdat het dat op organische wijze geworden is. Steegjes en kanalen zijn niet zorgvuldig gepland. Anders is dat bij de meeste doolhoven of labyrinten. Die zijn zorgvuldig ontworpen.

[Lees meer…] overDolen door het labyrint van het leven

Categorie: architectuur, beeldhouwkunst, omgevingskunst Tags: Jaap van Hunen, Klaus van de Locht, Knossos, labyrint, Nijmegen, Veghel, Venetië

Volgende »

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amersfoort Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem H.H. ter Balkt Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Jules Deelder Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Venlo Watou Wenen Willem Wilmink Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in