De nieuwe thermen is een school voor vmbo-t en onderbouw havo in de Heerlense wijk Bekkerveld. Ik kwam er voor een interview. Direct naast de school viel me een beeld op, dat ik direct herkende als Jonas en de walvis van Nic Jonk. Toen het interview was afgelopen, informeerde ik bij de beide docenten met wie ik had gesproken naar het beeld. Ze wisten me er niets over te vertellen, behalve dat het er altijd had gestaan.
Weer thuis zocht ik informatie over het beeld. Vreemd genoeg ontbreekt het op Wikipedia in de lijst van beelden in Heerlen. Op de website van Rijckheyt, het centrum voor regionale geschiedenis van onder andere Heerlen, wordt het beeld wel vermeld. Daar valt onder meer te lezen dat het in 1976 is ontworpen. Een andere site waar het beeld een vermelding krijgt, is Mens & Dier in Steen & Brons van René en Peter van der Krogt. Zij vermelden als jaartal 1967 met tussen haakjes 1976. We kunnen aannemen dat 1967 het jaar is waarin Jonk zijn eerste beeld maakte en dat in 1976 een afgietsel in Heerlen een plek gekregen heeft.
De website van de broers Van der Krogt is een nuttige bron als het gaat om kunst in de openbare ruimte. Niet alleen hebben zij heel veel verzameld, maar bovendien kun je op hun site zoeken op kunstenaar en op trefwoord. Zelf heb ik een database met daarin ruim 2500 vermeldingen van beelden in, aan of bij scholen, die na 1955 via de percentageregeling zijn gemaakt. Daarin ontbrak tot nu toe dít beeld van Jonk. Wel vind ik er drie andere Jonassen van Jonk: een in Amsterdam, een in Haarlem en een in Tilburg. Dit zou dus zijn vierde Jonas en de walvis bij een school kunnen zijn.
Om dat bevestigd te krijgen moet ik op zoek naar het bouwjaar van de school. Ik had al gehoord dat het gebouw oorspronkelijk een school voor speciaal onderwijs was. Via het kadaster kom ik erachter dat de school gebouwd is in 1962. Dat spoort niet helemaal met de jaartallen van het beeld van Jonk. Maar het kan zijn dat er in 1976 een verbouwing heeft plaatsgevonden, waardoor er alsnog aanleiding was om de percentageregeling toe te passen.
Waarom is Jonas en de walvis zo populair bij scholen? In het Bijbelboek Jona (Jona is de Hebreeuwse naam en Jonas de Griekse) wordt de profeet Jona naar de Assyrische stad Nineve gestuurd om daar te verkondigen dat hun goddeloosheid ernstige gevolgen zal hebben. Jona voelt daar niets voor, vlucht op een vissersboot, maar komt in een verschrikkelijke storm terecht. Hij laat de vissers weten dat de storm zijn schuld is en dat ze hem overboord moeten zetten. In zee gegooid wordt Jona gered door een walvis, die hem opslokt en drie dagen later aan land weer uitspuwt.
De geborgenheid en veiligheid die Jona in de buik van de walvis heeft ervaren, is te vertalen naar het geborgen en veilige gevoel dat kinderen io school moeten hebben. Behalve de vier Jonassen van Nic Jonk staat er een Jona in de walvis van Janny Brugman-de Vries in Groningen, van Maja van Hall-Blom was er in Emmen een Jonas in de Walvis (vermoedelijk gestolen in 2011), hangt van Hans Petri Jonas in de walvis aan de gevel van een school in Dordrecht, maakte Paul Kingma voor een school in Utrecht een Jonas en de walvis en ten slotte is er nog Jona en de vis van Harry Meek in Apeldoorn.
