Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg was van 1584 tot zijn dood in 1620 stadhouder van Friesland. Vanaf 1594 viel ook Groningen onder zijn gezag en twee jaar later kwam Drenthe erbij. Zijn vader was Jan VI, beter bekend als Jan van Nassau en zijn grootmoeder was Juliana van Stolberg, die ook de moeder was van Willem van Oranje. Samen met zijn neef Maurits, stadhouder van Holland en Zeeland, speelde Willem Lodewijk een vooraanstaande rol tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Zo voerden beiden hervormingen door in het leger, wat leidde tot successen tijdens de Tachtigjarige Oorlog.
Vesting
Een andere maatregel die Willem Lodewijk nam, was het afsluiten van de heerwegen naar Groningen. Een belangrijke schakel daarin was de oprichting van de vesting Bourtange. Hier, in een moerassig gebied tegen de Duitse grens, liet Willem Lodewijk in 1593 een al eerder begonnen vestingwerk voltooien. Later werd de vesting nog uitgebreid en versterkt en zo speelde zij een rol in de verdediging tijdens de twee Münsterse Oorlogen (1665 en 1672), toen de bisschop van Münster Bernard van Galen, bijgenaamd Bommen Berend, Groningen belegerde. Ook daarna volgde nog uitbreiding en versterking van de vesting, die volgens bronnen in 1742 op zijn grootst en sterkst was.
Willem Lodewijck
In Bourtange wordt Willem Lodewijk nog altijd geëerd. Hij heeft er een straat naar zich genoemd gekregen en de enige basisschool die het dorp rijk is. Ooit was er nog de christelijke basisschool De Poort, maar of die is opgeheven of is gefuseerd met de openbare school is niet makkelijk terug te vinden. Ook is onduidelijk van wanneer obs Willem Lodewijck dateert. Wel valt op dat er een oud gebouw is, met twee naast elkaar gelegen delen met elk een zadeldak, en dat daarachter nieuwere aanbouw is met een plat dak. En dan is er nog een lage aanbouw voor de twee oude delen, waar de ingang van de school is. Op de gevel van een van de oude delen, waarvan het de vraag is of daar vensters zijn dichtgemetseld, bevindt zich een driedelig reliëf.
Reliëf
In drie tinten, wit, zandkleurig en terracottakleurig, die overeenkomen met het metselwerk van het gebouw, zijn kinderen weergegeven. Links twee meisjes hand in hand, in het midden twee meisjes en een jongen plus een leerkracht en rechts een meisje en een jongen die fruit van een boom plukken, waarbij de associatie met Adam en Eva voor de hand ligt. Dit is meteen ook het meest levendige beeld. De andere twee scènes zijn erg statisch.
Klaas van Dijk
Maker van de reliëfs is Klaas van Dijk (1913-1990). Van Dijk werd geboren in de stad Groningen, hij bezocht er Academie Minerva en zijn werk is vooral in de stad en de provincie Groningen te vinden. Van Dijk werkte als beeldhouwer in brons, steen en koper en daarnaast maakte hij mozaïeken. Zijn bekendste werk is waarschijnlijk de grote trotse haan, die eerder op de Praediniussingel in Groningen stond en inmiddels vlakbij het Groninger Museum.
Detail
In Van Dijks reliëf op de gevel van de Willem Lodewijck is één detail dat het direct koppelt aan Bourtange. In het middelste deel staan links onder in de hoek vijf letters, ABDEC. Ten minste, zo laten ze zich logischerwijs lezen. Naar de betekenis is het gissen. Je zou het kunnen duiden als het maken van fouten tijdens het leerproces. Wat wel eenduidig is, zijn de cijfers 1742, een directe verwijzing naar de glorietijd van Bourtange.
