Slechte foto zegt u? Helemaal eens! Het is een foto van een foto en wat u niet ziet is het lerarencorps van het Geert Groote College in Deventer van de jaargang 1996-1997. Waarom dan toch een slechte foto? Omdat u in de huidige situatie de gevelsculptuur niet ziet.
In 1922 werd de Stichting Carmelcollege opgericht. Vanaf dat moment ging de Orde van de Karmelieten. Oorspronkelijk was het een bedelorde die voortkwam uit het heremietenbestaan rond de berg Karmel in het huidige Israël. Aan het begin van de dertiende eeuw bouwden zij daar, tussen de kluizenaarshutten een kapel en vanaf dat moment waren ze de Orde van de Broeders en de Zusters van Onze Lieve Vrouw van de Berg Karmel. Toen ze daar bedreigd werden door de Saracenen, trokken velen naar Europa. Daar bloeide de orde verder op, maar mede door de grote pestepidenie van halverwege de veertiende eeuw raakte de orde weer in verval. Onder andere Teresa van Avila zorgde voor hervormingen. De Franse revolutie en Napoleon betekenden bijna het einde van de orde, maar halverwege de negentiende eeuw konden er toch weer nieuwe kloosters worden gesticht. De bekendste Nederlandse Karmeliet is Titus Brandsma, die op 15 mei in Rome heilig werd verklaard.
Vanaf 1922 ging de orde dus onderwijs verzorgen. En dat doet de stichting, hoewel de orde daar sinds 1968 geen zeggenschap meer over heeft, nog steeds. Er staan Carmelscholen voor voortgezet onderwijs in Groningen, Emmen, Deventer, Enschede, Hengelo, Almelo, Oldenzaal, Raalte, Groenlo, Gouda, Oss en Eindhoven. Het Hooghuis, locatie TBL is in deze reeks al eens langs gekomen.
In 1949 startte de stichting in Deventer met een katholieke HBS. Acht jaar later begon men ook met een gymnasiumafdeling en van die tijd dateren waarschijnlijk de plannen voor nieuwbouw voor het Geert Groote College. Architect Jan van Dongen jr., goed katholiek en bouwer van tientallen kerken, ontwierp het gebouw aan de Herman Boerhaavelaan. Dat gebouw werd in 1960 opgeleverd. Op dat moment was de percentageregeling van kracht was, die bepaalde dat 1 of 1,5 procent van de totale bouwsom aan kunst besteed moest worden. Beeldhouwer Gerard Bruning, die veel vaker kunst bij scholen produceerde, kreeg de opdracht, die hij ongetwijfeld in samenspraak met Van Dongen, uitvoerde. Het werd een reliëf boven de hoofdingang.
We herkennen in het midden twee menselijke figuren, daaromheen enkele dieren, zoals een schaap en een rund, een slang en twee vissen, en vooral veel gestileerde bomen. De titel van het werk is Het aards paradijs. Daar zit mogelijk iets van een missie in: het de leerlingen zo veel mogelijk naar de zin maken. Tegelijkertijd zullen er weinig leerlingen zijn die hun school als paradijs ervaren. Sowieso is het de vraag of leerlingen oog hebben voor een dergelijk kunstwerk.
Inmiddels dus niet meer. Sinds 2000 is er in Deventer één grote scholengemeenschap, het Etty Hillesum Lyceum, waar het Geert Groote College in is opgegaan. En zoals scholen zich tegenwoordig dienen te profileren, doet ook het EHL, locatie Boerhaave dat. Met banners boven de ingang wordt aan toekomstige leerlingen medegedeeld hoe goed en gastvrij de school is. Voor het kunstwerk van Bruning betekent het onzichtbaar bestaan. En als niemand het mist is het maar een kleine stap naar vernietiging, zoals meer kunstwerken overkwam, toen de school waar ze voor waren gemaakt, gesloopt werd. Dat getuigt van weinig respect naar de kunstenaar en het kunstwerk. En in het geval van een van oorsprong katholieke school misschien ook wel naar zichzelf.
Foto: Fons den Dekker/Wiki Commons
