2016 was het jaar van het boek. Op 16 januari 2017 heb ik al eens een soort jaarafrekening gemaakt: hoevel mannen, hoeveel vrouwen, welke bijzondere tendensen kwam ik tegen en dergelijke dingen meer. Maar terugkijkend op tien jaar Dorsoduro kom ik nu twee schilderijen tegen die er om vragen om ze samen te bezien. Het gaat om Den læsende Abate (Young clergyman reading) van Martinus Rørbye en Le liseur blanc van Jean-Louis Ernest Meissonier.
[Lees meer…] overSpiegelbeeld met boekArmsteun
Nu Dorsoduro tien jaar bestaat, is dat een mooi moment om nog eens terug te kijken. En soms vallen dingen dan ineens op hun plaats. In 2016 had ik, in het kader van het Jaar van het Boek, dagelijks een berichtje over een schilderij waarin iemand lezend is afgebeeld. Op 8 mei was dat Woman Reading (The Artist ’s Wife) van Aaron Shikler. Ik noemde het schilderij mysterieus door de onnatuurlijke houding om een boek te lezen en de vrouw had iets van een femme fatale.
Boekjaar 2016
2016 was het jaar van het boek. Op Dorsoduro plaatste ik dagelijks een schilderij van iemand die een boek leest.
Nu het jaar voorbij is wil ik graag de balans opmaken. Waarna het jaar definitief in de boeken kan.
Achter de selectie van de schilderijen zat geen enkel plan Het was puur toeval wie er op welke dag aan de beurt kwam. Het enige waar ik een beetje op lette, was dat oud en nieuw(er) elkaar een beetje redelijk afwisselden. Vaste volgers waren alert en reageerden af en toe. ‘Hé, eindelijk weer eens een lezende man.’ Een enkele keer kreeg ik suggesties toegestuurd, maar altijd maakten die al deel uit van mijn verzameling op Pinterest.
31 december: Tholen
Willem Bastiaan Tholen (1860 – 1931), De zusters Arntzenius, Museum Gouda, Gouda
Tholen werd geboren in Amsterdam waar hij ook zijn opleiding volgde aan de Rijksacademie voor beeldende kunsten. Hij werd tekenleraar in Gouda en later in Kampen, maar nadat hij het leraarschap had opgegeven woonde en werkte hij nog op diverse plaatsen in Nederlnad en uiteindelijk in Den Haag. Tholen schilderde vooral landschappen.
Dit dubbelportret is van de zusjes Elisabeth Caroline en Dora Wilhelmina Arntzenius, dochters van Bram Arntzenius, griffier in de Tweede Kamer en Tholens buurman. Hun broer Paul ontwikkelde zich onder de hoede van Tholen tot schilder. Ik zag het schilderij 25 jaar geleden op de tentoonstelling Schilders van tachtig, over Nederlandse schilderkunst tussen 1880 en 1895. Het spel van zwart en vooral wit met het bordeauxrood sprak mij aan, maar meer nog de houding van de meisjes die zich van hun omgeving (en dus de schilder) totaal niet bewust zijn en volledig lijken op te gaan in hun boek. Toen ik het zag, wist ik direct dat hier mijn liefde voor boeken, misschien nog wel meer dan voor lezen, optimaal was uitgedrukt. Vandaar dat dit schilderij een jaar lang het beeldmerk is geweest voor deze serie.
30 december: Grosz
George Grosz (1893 – 1959), Portrait of John Forste, verblijfplaats onbekend
Grosz werd als Georg Ehrenfried geboren in Berlijn. Hij begon al vroeg met tekenen. Van 1909 tot 1911 studeerde hij aan de Academie voor Schone Kunsten in Dresden, daarna nog enige tijd aan de Berlijnse Hogeschool voor de Kunsten en Ambachten. Grosz werkte expressionistisch en ontwikkelde zich tot een bikkelharde satiricus. Om die reden was hij in Duitsland niet langer veilig en emigreerde hij in 1933 naar de Verenigde Staten.
Wie John Forste uit de titel is, heb ik niet kunnen achterhalen. Het portret wordt over het algemeen gedateerd in 1926. Er zitten allerlei details in die, met de kennis van nu als dreigend kunnen worden geïnterpreteerd, zoals de duidelijk zichtbare aders op de linkerhand en de linker slaap van de man. Maar meer nog gaat dat op voor zijn rechteroog, dat nauwelijks verschilt van het linkeroog. Maar er zit totaal geen leven in, het is een glazen oog. Het bruine pak lijkt vooruit te verwijzen naar nazi-uniformen. Alleen was daar op het moment van schilderen nog geen sprake van. Dit schilderij is een mooi voorbeeld van hoe de geschiedenis je anders laat kijken. Daarbij is het niet eens meer van belang om te weten welk boek hier gelezen wordt, terwijl Grosz dat door de manier waarop wij het boek zien duidelijk had kunnen maken.
