Vorig jaar schilderde de Chinese kunstenares Chen Ke Bauhaus Gal, een portret van vier jonge vrouwen. In een filmpje vertelt ze over een boek over het Bauhaus, de beroemde kunstopleiding die architect Walter Gropius in 1919 in Weimar oprichtte. Wat haar trof was dat er zo veel jonge vrouwen studeerden. Een foto van vier van hen gebruikte Chen als uitgangspunt oorn haar schilderij. Wie de vrouwen zijn is bekend: Alexa von Porembsky, Lena Amsel, Ruth Landshoff en Anne Marie Jauss. Nieuwsgierig of zij na hun opleiding als kunstenaar zijn doorgebroken googelde ik ze een voor een. En wat bleek: geen van vieren heeft ooit aan het Bauhaus gestudeerd.
Alexa von Porembsky was actrice. Tussen 1928 en 1981 speelde ze in zo’n tachtig films, maar altijd kleine bijrollen. Lena Amsel begon als danseres en werd vervolgens ook actrice. Zij speelde hoofdrollen in zes korte films en een lange, maar verongelukte in 1929 bij een ongeluk tijdens een autorace die ze samen met kunstenaar André Dérain had georganiseerd. Ruth Landshoff acteerde in één film, de beroemde Nosferatu van F.W. Murnau, als de zuster van hoofdpersoon Graf Orlok, maar wordt vooral als schrijfster herinnerd. Anne Marie Jauss ten slotte is de enige van het viertal die enige naam maakte als beeldend kunstenaar. Zij schilderde, maar genoot haar opleiding kortstondig in München, waarna ze zich als autodidact verder ontwikkelde. Dus geen van vieren heeft ooit als student het Bauhaus bezocht.
Is er dan helemaal geen enkele link met het Bauhaus? Jawel, de maker van de foto studeerde er. Otto Umbehr schreef zich in 1921 in, maar vertrok twee jaar later naar Berlijn. Mede op aanraden van zijn vriend Paul Citroen koos hij voor de fotografie. Onder het pseudoniem Umbo fotografeerde hij op een manier die afweek van de wat meer zakelijke aanpak die collega-fotografen in Duitsland voorstonden. Umbehrs foto’s worden gekenmerkt door sterke contrasten en ongebruikelijke perspectieven, die ze iets poëtisch geven. In 1928 richtte Umbehr Dephot (Deutsche Photodienst) op, dat In 1933 door de nazi’s gesloten werd. Hij bleef werken als fotojournalist. Er is betrekkelijk weinig werk van Umbehr bewaard gebleven, nadat in 1943 zijn archief met naar schatting 50.000 tot 60.000 negatieven door een bombardement vernietigd werd.
Behalve het ontbreken van een directe link tussen de vrouwen en het Bauhaus is er nog iets anders aan de hand met de foto die Chen Ke gebruikte: hij is spiegelbeeldig. Op afbeelding zoeken via Google levert ongeveer net zo veel resultaten van Umbehrs origineel als van het spiegelbeeld. Daarbij is er links en rechts wat weggesneden van het origineel, waardoor de vrouwen meer geïsoleerd zijn van hun omgeving en nog expressiever overkomen.
Is dit speigelbeeld als bron voor het schilderij een probleem? Geenszins. Bauhaus Gal is een krachtig autonoom kunstwerk, dat gezien kan worden als een eerbetoon aan generaties vrouwen, die eerder dan Chen Ke, kozen voor de kunst.
