Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Boerderij van geluk

11 april 2023 door Peter Zunneberg 1 Reactie

Boerderij op palen

Als kunsthistoricus ben ik altijd snel geneigd om iets in de openbare ruimte waar geen logische verklaring voor is, als kunst te interpreteren. En als ik dan ook nog eens een relatie kan leggen met een ander kunstwerk, valt er daaraan helemaal niet meer te tornen. Op tweede Paasdag was het weer eens zo laat.

Met enkele familieleden liep ik een deel van de Walk of Wisdom. Net voorbij de Hatertse en Overasseltse Vennen stond midden in een weiland een boerderij op een soort schavot. Het had iets van een olieboorplatform op zee, alleen dan een stuk idyllischer. Door de afstand was de grootte van het bouwsel moeilijk in te schatten. Het was mooi afgewerkt, te klein om in te wonen, te hoog voor een hondenhok en voor een duiventil had het geen zichtbare openingen.

Eilandje van geluk van Leonard van Munster

Nu staat er in de omgeving van Nijmegen nog zo’n boerderij, kleiner en op een steile terp. Eilandje van geluk heet het en de maker is Leonard van Munster. Van Munster maakt in de openbare ruimte  installaties die een duidelijke binding hebben met de plek. Zijn Eilandje is te vinden vlakbij de dijk van de Spiegelwaal. Mocht de dijk ooit doorbreken dan staat dit boerderijtje hoog en droog. Dat geldt ook voor de boerderij op palen. Alleen is daar de dreiging van overstroming niet of nauwelijks aanwezig. Maar waar ik ook zoek, ik vind geen aanwijzingen dat dit een werk van Van Munster zou zijn. Ook niet van enig ander kunstenaar overigens.

Toch vind ik het, ook als het niet zo bedoeld is, een sterk kunstwerk, juist door het ontbreken van een logische relatie tussen bouwwerk en plek. Dat je voorzorgsmaatregelen moet nemen voor áls de rivierdijk doorbreekt, is veel logischer dan op een plek waar wateroverlast in de verste verte geen reëel gevaar is. In die zin ontregelt de boerderij op palen veel meer dan die op het terpje. Misschien is dat inzicht, die wijsheid, deze ontdekking, voor mij wel de belangrijkste opbrengst van deze etappe.

Categorie: architectuur, Kunstcolumn, omgevingskunst Tags: Leonard van Munster

Verminder

10 februari 2023 door Peter Zunneberg Reageer

Meisje met de parel, Johannes Vermeer

Citius, altius, fortius is de officiële slogan van de olympische beweging. Sneller, hoger, sterker. Deelnemers worden uitgedaagd hun limieten te verleggen. Maar inmiddels gaat het in de sport vooral om meer, meer, meer. En meer is niet per se de sportieve winst. Nee, waar het echt om gaat, is de financiële winst. Ook buiten de sport wordt het fenomeen meer en meer zichtbaar. Neem de museumwereld waar de bezoeker verleid wordt met meer, meer, meer. Zoals bij het Rijksmuseum, waar vandaag de grootste Vermeer-tentoonstelling ooit opent.

Alle schilderijen van Johannes Vermeer onder één dak, dat is een prestatie van wereldformaat. Het gaat om 27 of 28 werken, daarover lopen de berichten uiteen. De tentoonstelling is te zien van 10 februari tot en met 4 juni, 114 dagen, zestien weken. Klein smetje is dat al na zeven weken een van de absolute blikvangers, Meisje met de parel, terugkeert naar het Mauritshuis.

In 2015 trok De late Rembrandt ruim 520.000 bezoekers, waarbij zo’n twee derde afkomstig was uit het buitenland. Ik zou niet verbaasd zijn als die bezoekcijfers dit keer worden overtroffen, alleen voor Vermeer. Het veel kleinere Mauritshuis ontvangt jaarlijks tussen de 400.000 en 500.000 bezoekers. Ook van hen is vermoedelijk een groot deel van over de grens. Het museum wil hen, als op 1 april het toeristenseizoen begint, niet teleurstellen. En daarom moet Meisje met de parel terug.

Enkele maanden geleden was het uitgerekend dit schilderij waaraan activisten van Just stop oil zich vastlijmden. Vanuit de museumwereld was er heel weinig begrip voor de actie. Wat had kunst te maken met fossiele brandstof was een van de vragen, waarmee directies het publiek voor hun zaak hoopten te winnen. Het antwoord op die vraag blijkt nu te zijn: meer dan men in november wilde erkennen.

Op 22 februari 2020, aan de vooravond van corona betoogde Meta Knol, toen nog directeur van De Lakenhal in Leiden, in NRC dat het organiseren van blockbuster-tentoonstellingen voor veel musea niet langer haalbaar was. Te veel inspanning en te hoge lasten, zonder de zekerheid dat dat alles wordt terug verdiend. Het lijkt wel alsof we dat, nu alles na corona weer min of meer normaal is, al weer vergeten zijn. Knol belichtte de kwestie vanuit het perspectief van de musea. Maar ook het klimaat is erbij gebaat als musea stoppen met blockbusters.

Natuurlijk is het een once-in-a-lifetime kans om alle schilderijen van Vermeer bij elkaar te zien. En uiteraard gun ik alle bezoekers een onvergetelijk bezoek aan het Rijksmuseum. Maar misschien is dit ook het moment om te stoppen met meer, meer, meer. Al was het maar om te voorkomen dat generaties na ons het moeten stellen met minder, minder, minder.

Categorie: Kunstcolumn Tags: Amsterdam, Johannes Vermeer

Kunst en klimaat

11 november 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Andy Warhol, kunst en klimaat

Desperate times call for desperate measures. De oude Griekse geneeskundige Hippocrates wist het 2400 jaar geleden al. Misschien bedoelde hij het niet in een maatschappelijke context, maar meer als een soort zachte heelmeesters maken stinkende wonden. En hij zal het zeker niet in het Engels geformuleerd hebben. Wie dat ook niet deed was Erasmus, die een kleine 2000 jaar na Hippocrates in zijn Adagia schreef: Malo nodo, malus quærendus cuneus. Of in vertaling: voor een harde knoop moet een harde wig gezocht worden.

Tegenwoordig vinden we vrouwenkiesrecht de normaalste zaak van de wereld. Maar iets meer dan een eeuw geleden moest dit in Engeland bevochten worden. Letterlijk. Ruim twee jaar lang waren er aanslagen op hooggeplaatste personen en brandstichtingen. Tijdens een paardenrace verscheen plotseling Emily Davison in de baan, die probeerde de race te verstoren door een greep te doen naar de leidsels van het paard van koning George V. Ze raakte dermate zwaargewond, dat ze haar actie met de dood heeft moeten bekopen. Van wie we ook de naam nog weten is Mary Richardson. Een dag nadat Emmeline Pankhurst was gearresteerd bezocht ze de National Gallery, waar ze met een scherp mes zeven keer inhakte op de Rokeby Venus van Diego Velazquez. Ze werd voor haar daad gestraft met zes maanden gevangenis.

Op 18 oktober gooiden klimaatactivisten Phoebe Plummer en Anna Holland in dezelfde National Gallery een blik soep over de Zonnebloemen van Van Gogh. Een paar dagen later werd in het Barberini Museum in Potsdam Les Meules van Claude Monet besmeurd met aardappelpuree. Op 28 oktober was Het meisje met de parel van Johannes Vermeer in het Mauritshuis het slachtoffer. Ook hier werd soep gebruikt en lijmden activisten zich vast. En ten slotte lijmden in de National Gallery in Canberra , Australië twee activisten zich vast aan Andy Warhols Campbell Soup Cans.

Anders dan Richardson waren de activisten niet uit op vernieling van de kunstwerken. Vooraf hadden ze zich ervan vergewist dat de werken achter glas zaten. Toch waren de reacties niet mals. Blijf van onze kunstwerken af, was de algemene teneur. Maar ondertussen is er wel aandacht en wordt er wel over gepraat. Daarbij is het misschien niet toevallig dat juist de kunst slachtoffer is. Aan kunst kleeft het idee dat het voor de elite is en een speeltje voor de superrijken (denk aan de krankzinnige prijzen die worden neergeteld voor werken uit de collectie van oud-Microsoft-topman Paul Allen). En laten dat nou de mensen zijn die de macht en de middelen hebben om écht iets te veranderen.

Zelf zou ik het mooi gevonden hebben als er uitsluitend soep gegooid was en geen aardappelpuree. En uiteraard bij voorkeur Campbell soep. Op die manier had de suggestie gewekt kunnen worden dat het ging om gecoördineerde acties waarvoor het initiatief afkomstig was van een kunstenaarscollectief.

En ja, uiteraard moeten we zuinig zijn op kunst, maar we moeten nog veel zuiniger zijn op de aarde. Want wat moeten we met kunst als we geen leefbare wereld meer hebben? En misschien zeggen mensen over honderd jaar opgelucht tegen elkaar, dat het allemaal niet heel fraai was, wat die activisten deden, maar dat het wel resultaat gehad heeft.
Desperate measures dus, in desperate times.

Categorie: Kunstcolumn, schilderkunst Tags: Andy Warhol, Claude Monet, Diego Velazquez, Johannes Vermeer, Vincent van Gogh

Mariaverschijning

26 augustus 2021 door Peter Zunneberg Reageer

Sculptuur van Jan Samsom met projectie van Maria in Nijmegen

Ik had een Mariaverschijning. En ik kon er nog een foto van maken ook. Dat lijkt breaking nieuws, maar dat is het niet. Het Vaticaan hoeft niet gealarmeerd te worden en grote nieuws-outlets kunnen doorgaan waar ze al mee bezig waren. Het was ook niet de eerste keer. De vorige keer was ik op de fiets en had ik geen zin om af te stappen. Maar nu was ik lopend en had ik tijd om even stil te staan.
Op de Daalseweg, op de rotonde voor het oude Badhuis, staat een kunstwerk, Sculptuur van Jan Samsom. Een witte en een zwarte plaat staan rechtop naast elkaar. Bovenop liggen twee buizen die aan de beide einden een grote glazen medaillon dragen. Die medaillons, een met een tekening van Maria en een met de duivel, houden elkaar in balans. Met het wit en het zwart staan ze voor de strijd tussen goed en kwaad. De kunstenaar verklaarde zelf het werk als Mariken van Nieumeghen en Moenen, waarmee hij een link legt tussen dit middeleeuwse theaterstuk en het Badhuis dat tegenwoordig dienst doet als theater. Dat is mooi, maar weinigen zullen Mariken en Moenen herkennen, terwijl zij als personages in het stuk in feite ook de strijd tussen goed en kwaad uitdrukten.
Alles in het kunstwerk mag dan mooi in balans zijn, toch leren we dat het beter is om goed te doen dan om kwaad te doen. Om dat zichtbaar te maken, vermoed ik dat Samsom met de situering van het werk op de rotonde een slimmigheid heeft uitgehaald. Op een wit vlak kun je wel een voorstelling projecteren, op een zwart vlak niet. Daarbij schijnt de zon nooit vanuit het noorden. Daardoor is er nooit een tweede beeld van de duivel zichtbaar. Maar bij voldoende zonlicht verschijnt even na het middaguur wel op de witte staander een projectie van het goede. Mijn Mariaverschijning dus.

Categorie: beeldhouwkunst, Kunstcolumn Tags: Jan Samsom, Nijmegen

Een onbekende jezuïet

1 december 2020 door Peter Zunneberg 1 Reactie

Bij Peter Faber moet ik altijd denken aan die eikel van een vader uit Schatjes. Maar sinds vorige week is dat voorbij. En dat komt door een huis. [Lees meer…] overEen onbekende jezuïet

Categorie: beeldhouwkunst, Kunstcolumn Tags: Nijmegen, Pierre Favre

Volgende »

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Caspar David Friedrich Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem haiku Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Venlo Watou Wenen Willem Wilmink William Shakespeare Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in