Er is schilderij dat veel betekend heeft voor Vincent van Gogh, dat ook navolging kreeg door andere kunstenaar, maar waar ook ondernemingen wel brood in zagen: De Zaaier van Jean-François Millet.
[Lees meer…] overHet zaad van MilletKunst en klimaat

Desperate times call for desperate measures. De oude Griekse geneeskundige Hippocrates wist het 2400 jaar geleden al. Misschien bedoelde hij het niet in een maatschappelijke context, maar meer als een soort zachte heelmeesters maken stinkende wonden. En hij zal het zeker niet in het Engels geformuleerd hebben. Wie dat ook niet deed was Erasmus, die een kleine 2000 jaar na Hippocrates in zijn Adagia schreef: Malo nodo, malus quærendus cuneus. Of in vertaling: voor een harde knoop moet een harde wig gezocht worden.

Tegenwoordig vinden we vrouwenkiesrecht de normaalste zaak van de wereld. Maar iets meer dan een eeuw geleden moest dit in Engeland bevochten worden. Letterlijk. Ruim twee jaar lang waren er aanslagen op hooggeplaatste personen en brandstichtingen. Tijdens een paardenrace verscheen plotseling Emily Davison in de baan, die probeerde de race te verstoren door een greep te doen naar de leidsels van het paard van koning George V. Ze raakte dermate zwaargewond, dat ze haar actie met de dood heeft moeten bekopen. Van wie we ook de naam nog weten is Mary Richardson. Een dag nadat Emmeline Pankhurst was gearresteerd bezocht ze de National Gallery, waar ze met een scherp mes zeven keer inhakte op de Rokeby Venus van Diego Velazquez. Ze werd voor haar daad gestraft met zes maanden gevangenis.
Op 18 oktober gooiden klimaatactivisten Phoebe Plummer en Anna Holland in dezelfde National Gallery een blik soep over de Zonnebloemen van Van Gogh. Een paar dagen later werd in het Barberini Museum in Potsdam Les Meules van Claude Monet besmeurd met aardappelpuree. Op 28 oktober was Het meisje met de parel van Johannes Vermeer in het Mauritshuis het slachtoffer. Ook hier werd soep gebruikt en lijmden activisten zich vast. En ten slotte lijmden in de National Gallery in Canberra , Australië twee activisten zich vast aan Andy Warhols Campbell Soup Cans.
Anders dan Richardson waren de activisten niet uit op vernieling van de kunstwerken. Vooraf hadden ze zich ervan vergewist dat de werken achter glas zaten. Toch waren de reacties niet mals. Blijf van onze kunstwerken af, was de algemene teneur. Maar ondertussen is er wel aandacht en wordt er wel over gepraat. Daarbij is het misschien niet toevallig dat juist de kunst slachtoffer is. Aan kunst kleeft het idee dat het voor de elite is en een speeltje voor de superrijken (denk aan de krankzinnige prijzen die worden neergeteld voor werken uit de collectie van oud-Microsoft-topman Paul Allen). En laten dat nou de mensen zijn die de macht en de middelen hebben om écht iets te veranderen.
Zelf zou ik het mooi gevonden hebben als er uitsluitend soep gegooid was en geen aardappelpuree. En uiteraard bij voorkeur Campbell soep. Op die manier had de suggestie gewekt kunnen worden dat het ging om gecoördineerde acties waarvoor het initiatief afkomstig was van een kunstenaarscollectief.
En ja, uiteraard moeten we zuinig zijn op kunst, maar we moeten nog veel zuiniger zijn op de aarde. Want wat moeten we met kunst als we geen leefbare wereld meer hebben? En misschien zeggen mensen over honderd jaar opgelucht tegen elkaar, dat het allemaal niet heel fraai was, wat die activisten deden, maar dat het wel resultaat gehad heeft.
Desperate measures dus, in desperate times.
Tito/Mulk

Si vous trouvez que la culture coûte cher, essayez l’ignorance (Als u vindt dat cultuur veel kost, probeer dan eens domheid). In de Rue de Croulebarbe in het dertiende arrondissement van Parijs vond Wieteke van Zeil street art, een muurschildering van Tito/Mulk. De tekst was me uit het hart gegrepen, dus ik geef hem graag een plek in mijn Muurmuseum. Stupiditeit kost een samenleving immers altijd meer dan cultuur.
Wat zien we? Een opengeslagen boek in een soort aureool dat zweeft boven een dynamische verzameling van figuren en motieven. Het boek zou je kunnen zien zien als symbool voor het belang van kennis. Verder herkennen we boven de t en de r van ’trouvez’ kapitein Haddock, de altijd origineel vloekende metgezel van Kuifje. Ook hier lijkt hij zich danig op te winden.
Rechts in de voorstelling zien we een mannentorso met in de rechterhand een portret, onmiskenbaar Vincent van Gogh. Het bovenlijf met de hand zijn onmiskenbaar, ook zonder hoofd, afkomstig van David van Michelangelo, aan wiens werk ook de gebogen linkerarm en het been herinneren, namelijk zijn beelden in de Cappelle Medicee in Florence. En zo zijn er nog diverse details die op zijn minst uitnodigen tot associatie.
De muurschildering is gemaakt door het Franse street art-duo Tito/Mulk. Volgens hun website halen ze hun inspiratie uit superhelden en monsters en uit een mix van seks, drugs, poëzie en geweld. Hun werk duiden ze als een visie op chaos, niet gestoord door een overvloed aan details. Wie dit werk bekijkt, zal onmiddellijk begrijpen wat ze bedoelen. En toch hebben ze hier een uitgesproken boodschap: cultuur kan ons redden, ongeacht hoeveel het moet kosten.
Overigens kunnen we binnenkort in Nederland ook kennismaken met Tito/Mulk. Op initiatief van het Groninger Museum en aansluitend op een tentoonstelling aldaar is het duo nog een week bezig om in de Antaresstraat, in de wijk Paddepoel, een muurschildering te realiseren. Het zal hun eerste werk in Nederland zijn.
Van Gogh op Ibiza
Caféterras bij nacht dacht ik toen ik eind april een foto zag in De Volkskrant bij een artikel over toerisme in coronatijden. Het perspectief met de nadruk op de linkerkant van de straat, het blauw van de nacht, het geel (bij Van Gogh het café, op de foto de jurk van de vrouw rechts), zelfs de keitjes roepen het schilderij in herinnering. Het kan haast niet anders of fotograaf Leo Vogelzang moet dit ook hebben gezien, toen hij de foto maakte op Ibiza, ver voor de crisis toesloeg. Merkwaardig is wel dat zijn foto nu alleen nog te vinden is bij de Blendle-versie van het verhaal. Op de site van de Volkskrant is een andere foto van hetzelfde straatje, met zelfs dezelfde mensen links aan het tafeltje bij het artikel geplaatst, zonder dominant geel. En dus ook zonder van Gogh.
22 november: Sofo
Frank R. Sofo (geboortejaar onbekend), Titel onbekend, verblijfplaats onbekend
Sofo woont in East Hampton (New York). Hij studeerde aan de High School of Art & Design en de School of Visual Arts in New York. Hij werkt er als schilder en illustrator van kinderboeken. Hij schildert kleurrijke landschappen en strandscènes in een impressionistisch stijl.
Helemaal duidelijk is de herkomst van dit schilderij niet. Mogelijk is het een illustratie voor een kinderboek over poezen. Zeker is wel dat Sofo een aantal schilderijen van Vincent van Gogh als uitgangspunt heeft gebruikt en er poezen aan heeft toegevoegd. In dit geval is het het portret van madame Ginoux, misschien beter bekend als L’Arlesienne. Ook het boek dat ze leest gaat over poezen. Helemaal geslaag is de voorstelling niet. De poes zweeft een beetje door het schilderij. Van liggen op tafel of bij madame Ginoux op schoot is geen sprake.
