In 1929 opende de orde der Jezuïten in Nijmegen een opleidingsinstituut, het Berchmanianum, genoemd naar de Vlaming Johannes Berchmans, de jezuïet die in 1621 op 22-jarige leeftijd overleed en die in 1888 heilig werd verklaard. Met uitzondering van de oorlogsjaren (toen de SS het gebouw vorderde) verbleven de Jezuïeten bijna negentig jaar in het Berchmanianum, maar het accent verschoof van opleiding naar zorg voor oudere broeders en paters van andere Nijmeegse congregaties. Hun aantal nam af en het gebouw werd te groot. Uiteindelijk verhuisden de bewoners naar het nieuw gebouwde zorgcomplex Aqua Viva op enkele honderden meters van het Berchmanianum.
Naast dat geplande complex bevond zich een drukkerij die na een faillissement leeg stond. De architect verwerkte het pand in het gehele complex. Op de gevel kwam een passend kunstwerk. De keuze voor kunstenaar Marc Ruygrok, die in zijn werk geregeld woorden gebruikt, lag voor de hand. Omdat in dit deel van het complex het refectorium, de eetzaal, was gepland, verzamelde hij een groot aantal uitdrukkingen rond het thema voeding, zuinigheid en tevredenheid. Zonder spaties tussen de woorden, maar wel met een punt tussen elke uitdrukking. Uiteindelijk verwijst de kunstenaar met zijn tekst naar de huidige functie van het gebouw, maar ook naar het verleden van de drukkerij.
Elders in het complex is te zien dat het complex dateert van 2016. Daar staat de tekst Ut omnes unum sint (Romeinen schreven de U als V), dat Opdat allen een zijn betekent. De tekst is een chronogram, wat te zien is aan de verschillende kleuren van de letters. M (= 1000), M, V (= 5), V, V en I (= 1) levert het jaartal 2016 op.
Prima tot zo ver, maar wat mij vreemd in de oren klinkt is die kwetsbaarheid en dat de gemeente Nijmegen daar niet altijd consequent mee is omgegaan. Sinds een tijdje houd ik mij bezig met de beeldhouwer Bart Welten. Van hem stond ooit een bijzondere fontein bij het gebouw van de Raad van Arbeid op het Keizer Karelplein. Nadat het een paar keer slachtoffer was geworden van vandalisme werd de fontein daar weer weggehaald. Niets geen kwetsbaarheid en veilig stellen. Van diezelfde Bart Welten stond een prachtig beeldje in het plantsoen aan het begin van de Hatertseweg. Touwspringend meisje – volgens mij een foute naam, maar dat is een ander verhaal – was in 1956 gemaakt in opdracht van de gemeente Nijmegen. In 2010 werd het beeld ruw onderuitgehaald en gestolen. ‘Alleen voetjes staan er nog’, kopte De Gelderlander. En dat, zo hoorde ik pas geleden van een neef van de kunstenaar, nadat hij had gewaarschuwd dat het beeld zeer kwetsbaar was. Nee, had de gemeente geantwoord, de kunst in de openbare ruimte kan wel tegen een stootje. Dat hebben we dus gezien.
