Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Poëzie (762): Shakespeare

3 januari 2023 door Peter Zunneberg

Poëzie, straatpoëzie, William Shakespeare, Rome

Regel uit acte I, scène V van Hamlet van William Shakespeare
Gevonden op de trappen voor de Galleria Nazionale d’ Arte Moderna e Contemporanea, Viale delle Belle Arti in Rome

Tekst maakt deel uit van een werk van Liliana Moro.
The time is out of joint: O cursèd spite /
That ever I was born to set it right!


Categorie: poëzie Tags: Rome, William Shakespeare

Muurmuseum: Odalisk

22 december 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Zijn twee zusters van Napoleon verantwoordelijk voor street art in Nijmegen Oost? De vraag is even onzinnig als intrigerend. Natuurlijk zijn ze niet verantwoordelijk, ze zijn immers allebei al bijna tweehonderd jaar door. En toch zit er misschien wel een kern van waarheid in.

[Lees meer…] overMuurmuseum: Odalisk

Categorie: beeldhouwkunst, Dwarskijken, Muurmuseum, schilderkunst Tags: Antonio Canova, Henri Matisse, Jean-Auguste-Dominique Ingres, Nijmegen, odalisk, Pablo Picasso, Rome

Poëzie (755): Themistios

2 december 2022 door Peter Zunneberg

Poëzie, straatpoëzie, Themistios, Rome

Regel afkomstig uit de Discorsi van Themistios
Gevonden op een fries op een villa aan de Via Pinciana in Rome

“Inclyta ac celebris Roma immensum est atque omni oratione majus pelagus pulchritudinis“
(Het nobele en fameuze Rome is een zee van onmetelijke schoonheid en grootser dan wie dan ook zeggen kan)

Categorie: poëzie Tags: Rome, Themistios

Muurmuseum: Adam en Eva

20 oktober 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Een tekening op een wand in Rome zette me aan het denken over Adam en Eva

Een paar weken geleden moest ik in Rome even wat boodschappen doen. Vanuit ons appartement op de Viale Vaticano liep ik naar de dichtstbijzijnde supermarkt. Hier geen toeristen, alleen maar Romeinen. Op een wand zag ik een tekening van een jong stel, gearmd en op de rug gezien. Ze keken naar een boom. Je mag me geconditioneerd vinden, maar als ik zie of hoor man, vrouw, boom, dan denk ik Adam en Eva. Misschien kwam het door de bijna gewijde grond, zo dicht bij Vaticaanstad. Maar misschien was het ook wel de bedoeling van de anonieme maker. Ten slotte komen kunstenaars op zoek naar een onderwerp al een kleine twintig eeuwen lang als eerste bij de Bijbel uit.

Toch viel er bij deze tekening nog wel wat op af te dingen. Waren het wel Adam en Eva? De man en de vrouw waren immers eigentijds gekleed, terwijl ze in het paradijs nog naakt waren. De schaamte en het zichzelf bedekken kwamen pas na het plukken van de appel. Van appels was überhaupt geen sprake. Wel waren in de boom vagelijk vijf vormen herkenbaar, die deden denken aan met water gevulde ballonnen aan een touwtje. Of, een beetje luguber, aan vijf stroppen zoals je die in films altijd klaar ziet hangen voor terdoodveroordeelden.
En juist dat gebrek aan eenduidigheid – noem het gelaagdheid – sprak me aan in deze tekening. Het deed me beseffen dat hier een stel stil stond bij een boom, kennis nemend van goed en kwaad. Dus toch Adam en Eva.

Categorie: Muurmuseum, tekenkunst Tags: Adam en Eva, Rome

Dwarskijken: Costanza’s verminking

12 oktober 2022 door Peter Zunneberg

Een presentatie van kunstwerken van Anne Wenzel over geweld tegen vrouwen, past naadloos op een actie van de jaloerse beeldhouwer Gian Lorenzo Bernini

Ergens in de Santa Maria Maggiore in Rome moet Costanza Piccolomini begraven liggen. Costanza werd geboren in 1614 in Viterbo en behoorde tot een mindere tak van de illustere Sienese Piccolomini-familie die twee pausen (Pius II en Pius III) heeft voortgebracht. Een vriendin wees me, vlak voor mijn vertrek naar Rome, erop dat ik de mensheid een enorme dienst zou kunnen bewijzen door in de Santa Maria Maggiore te vragen naar het graf. Zij had het zelf enkele weken eerder gedaan, maar toen moest het kerkpersoneel het antwoord schuldig blijven. Als de vraag nog eens gesteld zou worden, zo was haar redenering, zou de kwestie tot op de bodem worden uitgezocht, met een informatiebordje als gevolg. Helaas kwam de Santa Maria Maggiore in mijn plannen niet voor, dus de mensheid zal nog even op het bordje moeten wachten. Maar er valt wel wat over Costanza Piccolomini te zeggen.

Verwarring
Om te beginnen kan het kerkpersoneel aanvoeren dat ze niet van alle graven weten wie er ligt. En als ze dat al zouden weten, is het de vraag of ze op de hoogte zijn van de geschiedenis van deze persoon. Zo zou het hier ook kunnen gaan om een andere Costanza Piccolomini, namelijk één die in 1553 werd geboren in Napels. Zij had een veel directere bloedlijn naar Pius II en Pius III en was in behoorlijk invloedrijk in Rome. Zo was zij verantwoordelijk voor de bouw van de Sant’ Andrea della Valle, waar zich door haar inzet ook cenotafen van de twee Piccolomini-pausen bevinden. Deze Costanza overleed echter in 1610 in een Napolitaans klooster en het is minder waarschijnlijk dat zij in de Santa Maria Maggiore begraven zou liggen dan de eerstgenoemde Costanza.

Portretbuste
De Costanza Piccolomini waar we het hier over hebben, verhuisde van Viterbo naar Rome en trouwde daar in 1632 met de beeldhouwer Matteo Bonarelli (of Bonucelli, daarin zijn de bronnen niet eenduidig). Deze Matteo Bonarelli werd waarschijnlijk vier jaar later assistent van Gian Lorenzo Bernini. Zo werkten beiden samen in de Sint Pieter. Via Bonarelli zal Bernini ook kennis hebben gemaakt met diens echtgenote. Bernini vereeuwigde haar in een marmeren portret, dat opvallend naturalistisch is en dat bewaard wordt in het Museo Nazionale di Bargello in Florence.

Under Construction
In de winter van 2020 was er in het trappenhuis van Museum Het Valkhof in Nijmegen een opvallende installatie te zien. Grote geboetseerde portretbustes van vrouwen, omgevallen sokkels, verfvlekken op de muren. Daarbij riepen de beelden van een afstand herinneringen op aan vroeger eeuwen, maar nadere beschouwing leerde dat er hier en daar stevig op de beelden was ingehakt. Dan zijn ook de statements I am my own prophet en Don’t fear freedom te lezen. Under construction is de titel van deze installatie van Anne Wenzel, die inmiddels door het museum is aangekocht. Waar de sokkels zijn omgevallen en de verfvlekken iets van opstand suggereren, staan de vrouwenbeelden nog trots overeind. “Het is een ode aan de vrouw die haar rechten opeist in een eeuwenlange strijd die nog altijd ‘under construction’ is”, schrijft het museum in het persbericht over de aankoop.

Verminking
Ik moest aan het werk van Anne Wenzel denken, toen ik las hoe het Costanza verder was vergaan. Want niet alleen was ze model voor Bernini, ze werd ook zijn minnares. Hoe lang dat geduurd heeft, is niet bekend, maar wel weten we dat Costanza ook een verhouding had met Bernini’s broer Luigi. Toen Gian Lorenzo Bernini daarvan hoorde heeft hij meermaals getracht zijn broer te vermoorden. Een knecht gaf hij opdracht om Costanza te verminken. Met een scherp mes kreeg Costanza een haal over haar gezicht, waarna ze voor de rest van haar leven getekend was. Het kwam de knecht op een gevangenisstraf te staan, terwijl Bernini er met een geldboete van af kwam, die hem ook nog eens door paus Urbanus VIII werd kwijtgescholden.

Kunsthandel
Hoe de verhoudingen tussen Costanza Piccolomini en de beide broers Bernini na de aanslag zijn geweest, is niet bekend. Costanza bouwde in Rome een bloeiende kunsthandel op en had bijvoorbeeld een Poussin in haar bezit. Na het overlijden van haar echtgenoot Matteo zette ze die handel nog voort. Het is mogelijk dat ze daarbij nog steun heeft gekregen van een of beide Bernini’s. Na haar overlijden werd Costanza niet begraven bij haar man Matteo, maar vermoedelijk dus in de Santa Maria Maggiore, de kerk waar jaren later ook Gian Lorenzo en Luigi Bernini begraven werden. Alleen het kerkpersoneel is hier niet van op de hoogte.

Dwarskijken, Gian Lorenzo Bernini, Costanza Piccolomini, Anne Wenzel

Categorie: beeldhouwkunst, Dwarskijken Tags: Anne Wenzel, Costanza Piccolomini, Gian Lorenzo Bernini, Rome

Volgende »

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amersfoort Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem H.H. ter Balkt haiku Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Jules Deelder Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Watou Wenen Willem Wilmink Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in