Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Canova en de dood II

26 december 2024 door Peter Zunneberg Reageer

Ruim tien jaar geleden schreef ik over beeldhouwer Frank Edwin Elwell en zijn grafmonument The Death of Strength in Edam. Ik beschreef het werk uitvoerig, maar ging destijds niet in op de mogelijke herkomst. Maar waar kwamen die engel en die stervende leeuw eigenlijk vandaan.

[Lees meer…] overCanova en de dood II

Categorie: beeldhouwkunst, Dwarskijken Tags: Antonio Canova, Edam, Frank Edwin Elwell, Rome, Venetië

Canova en de dood I

23 december 2024 door Peter Zunneberg Reageer

Als je nadenkt over doodgaan, over begraven en over herinneren, kom je onherroepelijk een keer bij Antonio Canova uit. Dat heeft uiteraard alles te maken met zijn grafmonument. Maar dat heeft wel een bijzondere geschiedenis.

[Lees meer…] overCanova en de dood I

Categorie: architectuur, beeldhouwkunst, Dwarskijken Tags: Antonio Canova, Rome, Venetië, Wenen

Respighi

5 september 2023 door Peter Zunneberg Reageer

Op een rommelmarkt tikte ik voor twee euro een dubbel-cd van Ottorino Respighi (1879-1936) op de kop en daar luister ik nu al dagen naar. Bij voorbeeld naar zijn Fontane di Roma, het orkeststuk dat hij componeerde tussen 1914 en 1916.

Vier fonteinen op vier verschillende momenten van de dag inspireerden Respighi. Twee van die fonteinen ken ik: de Fontana di Tritone van Gian Lorenzo Bernini op het Piazza Barberini en uiteraard de Fontana di Trevi, tussen 1732 en 1762 gebouwd door Nicola Salvi, die voortborduurde op een ontwerp van Bernini. Vanwege het bruisende water spelen in beide fonteinen zeegoden een rol, respectievelijk Triton (zoon van Poseidon en Amphitrite) en Oceanos.
De beide andere fonteinen, de Fontana di Valle Giulia, ook wel Fontana delle Conche genoemd, en de Fontana di Villa Medici ken ik niet. Maar die staan inmiddels wel op mijn lijstje voor een volgend bezoek aan de Eeuwige Stad. Mede door het succes van zijn Fontane di Roma werd Respighi benoemd tot directeur het Conservatorio Santa Cecilia. Het was een soort erebaan en in die tijd componeerde hij een stuk dat nog veel beter werd ontvangen.

Ottorino Respighi, Sandro Botticelli

Pini e Feste
Opnieuw liet Respighi zich inspireren door verschillende plekken in de Romeinse hoofdstad. Dit keer waren de Pini di Roma, de parasoldennen die de pijnboompitten leveren, het onderwerp. Achtereenvolgens klinken zij in de Villa Borghese, op de catacomben, op de Gianicolo en op de Via Appia. De bomen zijn minder concreet dan de fonteinen en wie ze wil zien moet opschieten. Het schijnt dat de karakteristieke parasoldennen ernstig bedreigd worden door een Amerikaanse parasiet.
Een derde stuk van Respighi dat samen met de Fontane en de Pini zijn Romeinse trilogie genoemd wordt, is de Feste Romane (1928). Hierin staan feesten centraal, om precies te zijn circussen, een (kerkelijk) jubeljaar, L’Ottobrata, een oogst- of oktoberfeest en La Befana, het feest dat in Italië traditioneel op 6 januari (Driekoningen) gevierd wordt en dat vergeleken kan worden met ons Sinterklaasfeest.

Botticelli
Alle drie de stukken kende ik al en het is goed om ze weer geregeld te kunnen beluisteren. Helemaal nieuw voor mij was Respighi’s Trittico Botticelliano. Moritz von Schwind heeft ooit gezegd dat hij zou willen kunnen schilderen zoals zijn vriend Franz Schubert componeerde. Respighi liet zich juist inspireren door drie schilderijen van Sandro Botticelli (ca 1445-1510), te weten La primavera, L’ adorazione dei Magi en La nascità di Venere. Die laatste, de geboorte van Venus, is waarschijnlijk Botticelli’s bekendste. Volgens de Griekse mythologie werd Aphrodite, die de Romeinen Venus noemden, geboren uit zeeschuim. Daar gaat Botticelli wat vrij mee om. Bij hem is Venus al geboren en wordt ze door de westenwind, staand op een schelp naar Cyprus geblazen.

Drie schilderijen van Sandro Botticelli dienden als inspiratiebron voor een muzeikstuk van Ottorino Respighi

Aanbidding
Voor L’ adorazione dei Magi, de aanbidding van Jezus door de drie wijzen of koningen koos Botticelli, zoals vaker gebeurde in zijn tijd, geen stal maar een ruïne als setting. En om zijn opdrachtgevers te paaien, gaf hij de wijzen de trekken van Cosimo de’ Medici en zijn zoons Piero en Giovanni. Dus we hebben een mythologische – en een Bijbelse voorstelling, die beide weinig vraagtekens moeten hebben opgeroepen. Ik hoor in Respighi’s interpretatie de verschillen, wat mythologisch is en wat Bijbels, er niet echt aan af.

Allegorie
Bij het eerste schilderij van het triptiek, La primavera, meen ik wel te horen wat Respighi gedaan heeft. La Primavera is een allegorie. In het midden staat Venus, boven haar zweeft een geblinddoekte Cupido en verder zijn Mercurius, de drie gratiën, Flora (godin van de bloemen en de lente), aardnimf Kloris en Zephyros, de westenwind, te herkennen. Nergens in de mythologie staat een scène beschreven zoals Botticelli hier verbeeld heeft. En dus zijn er inmiddels oneindig veel interpretaties van het schilderij, waarbij elke filosoof die in de renaissance enigszins naam maakte, wordt aangehaald.
Ook hier is overigens wel weer een Medici-link. Het schilderij werd gemaakt in opdracht van Lorenzo il Magnifico die het cadeau deed aan zijn achterneef Lorenzo di Pierfrancesco.
Respighi lijkt zich bij het componeren van dit deel verre te hebben gehouden van alle interpretaties. Hij deed wat Antonio Vivaldi ruim tweehonderd jaar eerder al deed, een stuk componeren dat als de lente moest klinken. Daarin is hij zonder meer geslaagd, maar met Botticelli’s schilderij heeft het allemaal weinig meer te maken. Alleen de titel hebben de beide werken gemeen.





Categorie: beeldhouwkunst, muziek, schilderkunst Tags: Gian Lorenzo Bernini, Ottorino Respighi, Rome, Sandro Botticelli

Brandstapelen

11 juni 2023 door Peter Zunneberg


In 1902 schreef Thomas Mann de novelle Gladius dei. In het München van rond 1900 betreedt een zonderlinge figuur een kunsthandel. Hij gaat tekeer over de wellustige kunst met schaars geklede vrouwen die in de etalage te zien is. Daarvan is Hieronymus niet gediend. Mann schrijft dat zijn hoofdpersoon gekleed is in een lang gewaad met een capuchon die hij over zijn hoofd getrokken heeft. Verder heeft Hieronymus een grote opvallende haakneus.

[Lees meer…] overBrandstapelen

Categorie: beeldhouwkunst, Dwarskijken, literatuur, schilderkunst Tags: Ettore Ferrari, Florence, Fra Bartolomeo, Giordano Bruno, Girolamo Savonarola, Rome

Op zoek naar Schwind (49): Mendelssohn, Simrock und die Nonnen

25 april 2023 door Peter Zunneberg Reageer

Van de circa negenhonderd kerken in Rome heb ik er zo’n vijftig à zestig van binnen gezien. Een opvallende die ontbreekt is de Chiesa della Santissima Trinità dei Monti, boven aan de Spaanse Trappen. Moritz von Schwind woonde er tijdens zijn verblijf in Rome tegenover. Heeft hij er ooit de muziek gehoord die Felix Mendelssohn Bartholdy speciaal voor de nonnen componeerde?

[Lees meer…] overOp zoek naar Schwind (49): Mendelssohn, Simrock und die Nonnen

Categorie: muziek, Op zoek naar Schwind, schilderkunst Tags: Felix Mendelsohn Bartholdy, Ludwig van Beethoven, Moritz von Schwind, Rome

Volgende »

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amersfoort Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Den Bosch Den Haag Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem haiku Harderwijk Helmond Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Venlo Watou Wenen Willem Wilmink zelfportret Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2025 · Log in