Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Dwarskijken: Sangallo

27 juli 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Dwarskijken, Sangallo
Links Latijns kruis, rechts Grieks kruis

Even buiten Montepulciano (Toscane) staat de kerk van San Biagio. Architect is Antonio da Sangallo de oudere. De kerk is een fraai voorbeeld van een centraalbouw. Hier geen langgerekt schip met een transept en een koor, maar een grote open ruimte in het midden en vier zijdelen van gelijke lengte. Of zoals dat ook heet, een plattegrond volgens een Grieks kruis in plaats van een Latijns kruis. De kerk is niet uniek. Antonio’s broer Giuliano di Sangallo bouwde in Prato de Santa Maria delle Carceri. Ze baseerden zich op ideeën van Filippo Brunelleschi. Het is eerstejaars stof voor studenten kunstgeschiedenis.

Kant
Toen ik een foto zag van een dekbedovertrek met het bijschrift Sangallo lace wilde ik daar meer over weten. Waar kwam het vandaan, had de stof of manier van bewerken iets met de architectenfamilie te maken? Nou blijkt de stof of de manier van bewerken – opengewerkt en geborduurd bijvoorbeeld met kleine bloemmotiefjes – haar oorsprong te vinden in Zwitserland aan het begin van de 19e eeuw.
Antonio en Giuliano da Sangallo werden geboren in Florence respectievelijk in 1455 en rond 1445.

Giamberti
Maar dan blijkt dat Da Sangallo de bijnaam was van Antonio en Giuliano. Hun familienaam was Giamberti. Waar hadden zij dan hun bijnaam vandaan? Als Sangallo kant haar oorsprong in Zwitserland heeft, duidt dat richting Sankt Gallen, het kanton met de gelijknamige hoofdstad in het noordoosten van het land. Kwamen de broers of hun voorouders dan oorspronkelijk hier ook vandaan? Nee. In Florence was er een stadspoort, de Porta San Gallo. Architect en beeldhouwer Arnolfo di Cambio, vooral bekend door de Duomo in Florence, maakte in 1284 de eerste plannen en in 1327 werd de poort voltooid. Antonio en Giuliano werden vlakbij de poort geboren en door hun bijnaam daaraan herinnerd.

Gallus, wandschildering in de Venantiuskirche in Pfärrenbach

Gallus
Die poort was weer genoemd naar de naburige kerk en het klooster, de Chiesa e Monastero di San Gallo, die hier in 1218 gesticht werden. En dan zien we een verband. De Zwitserse stad Sankt Gallen ontstond ook op de plek waar een klooster gevestigd was. Dit klooster ws het eerste van een aantal in Europa dat genoemd werd naar de Ierse monnik Gallus die rond 590 naar het Europese vasteland kwam, om hier het christendom te verspreiden. Dat een kleine duizend jaar later twee broers, die zijn naam droegen, kerken bouwden en op die manier postuum bijdroegen aan Gallus’ idealen, is een mooi toeval. Daarentegen is het niet te verwachten dat Sangallo kant ooit tot bekeringen heeft geleid.

Foto San Biagio: Josep Renalias / Wiki Commons; foto Sangallo kant: Ankie Lok

Categorie: architectuur, Dwarskijken Tags: Antonio da Sangallo, Arnolfo di Cambio, Florence, Gallus, Giuliano da Sangallo, Montepulciano, Sankt Gallen

Dwarskijken: Next level Clet

11 mei 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Dwarskijken, Clet Abraham, Hugo de Jonge

Clet Abraham is een Franse street artist, die vooral in Florence werkt. Met stickers geeft hij al ruim dertig jaar een vrolijke twist aan verkeersborden. Ik schreef al eens over hem, toen ik in Amsterdam een bord zag met een link naar The Lazy King van Alain Séchas. Zijn werk toont hoofdzakelijk scènes uit het dagelijks leven. Je komt ze geregeld tegen op social media, omdat elke Florence-reiziger ze fotografeert. Ze zijn zeer instagrammable, maar tamelijk onschuldig, goed voor een glimlach.
Nu heeft Clet navolging gekregen en minder onschuldig. In Nijmegen trof ik een bord Verboden in te rijden met twee grote ogen. Ogen die te herkennen zijn als die van Hugo de Jonge, als minister in het vorige kabinet verantwoordelijk voor het coronabeleid. Zijn plannen met de corona-app en een coronapaspoort stuitten op breed wantrouwen. Is dit niet een te grote inbreuk op de privacy van mensen en zullen die middelen niet oneigenlijk ingezet worden om meer van burgers te weten te komen dan ons wordt verteld? Wat we hier op dit verkeersbord zien is Big Brother is watching you. Oorspronkelijk afkomstig uit de totalitaire staat zoals George Orwell die in 1948 schetste in zijn roman 1984, maar misschien door corona wel weer een stapje dichterbij komen. Kortom, dit is een door Clet Abraham geïnspireerd werk met een activistische, politieke boodschap. Wie verantwoordelijk is, weet ik niet. Maar dat Clet  meer activistische navolging gaat krijgen, sluit ik niet uit.    

Categorie: Dwarskijken, street art Tags: Clet Abraham, Florence, Nijmegen

Dwarskijken: Pietro Tacca en de art directors

4 januari 2021 door Peter Zunneberg

Pietro Tacca, Harry Potter, Florence
Zoals wel vaker keken we in de periode rond kerst en oud en nieuw weer eens alle Harry Potter-films. In Harry Potter and the Deathly Hallows part 2 viel me een detail op. Als Harry moet vluchten uit de Room of Requirement, omdat de boel in brand is gestoken door één van de vriendjes van Draco Malfoy, staat daar een beeld van een wild zwijn. Dat beeld is bekend uit de kunstgeschiedenis. Maker was Pietro Tacca, leerling van Giambologna in Florence. Oorspronkelijk was het beeld bedoeld voor de Boboli-tuinen, maar al snel kreeg het een plek op de Mercato Nuovo in Florence. Daar werd het beeld erg populair door een soort bijgeloof dat de Schotse schrijver Tobias Smollett al beschreef in zijn Travels through France and Italy uit 1766. Je legde een muntje in de bek van het zwijn en je wreef over zijn snuit voor geluk (een gebruik bij beelden waar ik al eens eerder over schreef). Inmiddels is het originele beeld van Tacca verhuisd naar Museo Bardini en is het beeld bij de Fontana del Porcellino vervangen door een replica.

Het is niet de enige replica. Tacca’s everzwijn is tientallen malen gekopieerd en staat wereldwijd op allerlei plekken. Alleen in de Verenigde Staten is il porcellino al zo’n twintig keer te vinden. Ook zijn er kopieën in België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk (twee keer), Groot-Brittannië (zeven stuks!), Italië, Noorwegen, Spanje en Zweden en in Australië, Canada en Japan.
Ook Tacca’s bronzen everzwijn is niet helemaal origineel. Tacca maakte het beeld naar een marmeren origineel dat in de zestiende eeuw in Rome is gevonden. Het origineel is hellenistisch, het is een voorbeeld van een beeld uit een periode waarin de beeldhouwkunst zich ontwikkelde richting naturalisme. Het was de bankiersfamilie van de Medici uit Florence die ervoor zorgde dat het beeld van Rome naar Florence kwam.

Eigenlijk is het wel grappig dat het beeld in de Harry Potter-film te vinden is in de Room of Requirement, de kamer van benodigdheden. De school van Harry Potter heet Hogwarts, Zweinstein in het Nederlands. Door die verwijzing naar een zwijn, is de art direction ongetwijfeld bij het beeld van Tacca terechtgekomen. Maar uiteindelijk hebben zij er niets mee gedaan en heeft het beeld geen speciale betekenis. Eigenlijk is het niet echt required.

Harry Potter, Pietro Tacca, Porcellino

Still uit Harry Potter and the Deathly Hallows, part 2

Categorie: beeldhouwkunst, Dwarskijken, film Tags: Florence, Harry Potter, Pietro Tacca

Dwarskijken: Clet

8 september 2020 door Peter Zunneberg

Clet Abraham, Florence, AmsterdamZoek op Florence en toeristische tips en vroeg of laat kom je een verkeersbord tegen. Uiteraard moet je naar de Dom, de Uffizi, de Bobolituinen, de Ponte Vecchio en de Santa Croce, maar wandelend door de renaissancestad moet je voortdurend alert zijn op de verkeersborden. Waarom? Omdat de kans groot is dat ze onder handen zijn genomen door street artist Clet Abraham. Ik weet nog goed  dat ik moest lachen toen ik in 2011 door Florence rondkuierde en een bord ‘verboden in te rijden’ zag. Op het rode ronde bord met de bekende witte streep was een zwarte gestileerde figuur toegevoegd, die de streep als een plank onder de arm nam om ermee weg te lopen. Ik zag het bord die middag op meer plekken. Later kwam ik via foto’s op social media geregeld foto’s tegen van verkeersborden die op vergelijkbare wijze bewerkt waren. De maker bleek dus Clet Abraham, een Franse kunstenaar die naar Florence was verhuisd en die van het bewerken van verkeersborden, eigenlijk altijd met een humoristisch effect zijn handelsmerk had gemaakt.
Af en toe dook in de jaren daarna ook werk van Clet op in andere steden, zoals Brussel en Amsterdam. Daar zag ik er gisteren weer een, op een steenworp afstand van het museumplein. Van het bord ‘verboden in te rijden’ was de witte streep verwerkt tot een schilderij van een liggend vrouwelijk naakt. Drie zwarte mannetjes hadden hun handen vol aan het doek. Omdat ik benieuwd was of Clet bewust meer richting kunstgeschiedenis bewoog, bekeek ik onder zijn posts op instagram. Er waren slechts twee voorstellingen met een relatie met de kunstgeschiedenis. Op één ervan is de David van Michelangelo herkenbaar, wat niet zo heel vreemd is, omdat dat beeld staat in Clets woonplaats Florence.
De andere voorstelling was een stuk opvallender. Zoals in Amsterdam drie mannetjes zeulden met een schilderij, torsten er hier zelfs vier een beeld. Een beeld van een liggende figuur met een geel kroontje. Geen beeld waar Clet dagelijks langs zal komen, want het is onmiskenbaar Alain Séchas’ The Lazy King dat prominent ligt in Park Sonsbeek in Arnhem. Het kan haast niet anders of Clet deelt hiermee een knipoog uit naar een collega-kunstenaar uit Frankrijk. Maar om dat als toeschouwer te begrijpen moet je dat beeld wel kennen.

Alain Séchas, The Lazy King, Arnhem

Categorie: beeldhouwkunst, Dwarskijken, street art Tags: Alain Séchas, Amsterdam, Clet Abraham, Florence

Een beetje Florence

10 maart 2014 door Peter Zunneberg

God is in the details is een beroemd citaat van de architect Ludwig Mies von der Rohe. En of hij gelijk had. De toevoeging van een klein speels element kan van een saai gebouw ineens iets bijzonders maken. [Lees meer…] overEen beetje Florence

Categorie: architectuur, beeldhouwkunst Tags: Andrea della Robbia, Florence, Nijmegen, Sybold van Ravesteyn

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amersfoort Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem H.H. ter Balkt haiku Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Jules Deelder Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Watou Wenen Willem Wilmink Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in