Even buiten Montepulciano (Toscane) staat de kerk van San Biagio. Architect is Antonio da Sangallo de oudere. De kerk is een fraai voorbeeld van een centraalbouw. Hier geen langgerekt schip met een transept en een koor, maar een grote open ruimte in het midden en vier zijdelen van gelijke lengte. Of zoals dat ook heet, een plattegrond volgens een Grieks kruis in plaats van een Latijns kruis. De kerk is niet uniek. Antonio’s broer Giuliano di Sangallo bouwde in Prato de Santa Maria delle Carceri. Ze baseerden zich op ideeën van Filippo Brunelleschi. Het is eerstejaars stof voor studenten kunstgeschiedenis.
Kant
Toen ik een foto zag van een dekbedovertrek met het bijschrift Sangallo lace wilde ik daar meer over weten. Waar kwam het vandaan, had de stof of manier van bewerken iets met de architectenfamilie te maken? Nou blijkt de stof of de manier van bewerken – opengewerkt en geborduurd bijvoorbeeld met kleine bloemmotiefjes – haar oorsprong te vinden in Zwitserland aan het begin van de 19e eeuw.
Antonio en Giuliano da Sangallo werden geboren in Florence respectievelijk in 1455 en rond 1445.
Giamberti
Maar dan blijkt dat Da Sangallo de bijnaam was van Antonio en Giuliano. Hun familienaam was Giamberti. Waar hadden zij dan hun bijnaam vandaan? Als Sangallo kant haar oorsprong in Zwitserland heeft, duidt dat richting Sankt Gallen, het kanton met de gelijknamige hoofdstad in het noordoosten van het land. Kwamen de broers of hun voorouders dan oorspronkelijk hier ook vandaan? Nee. In Florence was er een stadspoort, de Porta San Gallo. Architect en beeldhouwer Arnolfo di Cambio, vooral bekend door de Duomo in Florence, maakte in 1284 de eerste plannen en in 1327 werd de poort voltooid. Antonio en Giuliano werden vlakbij de poort geboren en door hun bijnaam daaraan herinnerd.
Gallus
Die poort was weer genoemd naar de naburige kerk en het klooster, de Chiesa e Monastero di San Gallo, die hier in 1218 gesticht werden. En dan zien we een verband. De Zwitserse stad Sankt Gallen ontstond ook op de plek waar een klooster gevestigd was. Dit klooster ws het eerste van een aantal in Europa dat genoemd werd naar de Ierse monnik Gallus die rond 590 naar het Europese vasteland kwam, om hier het christendom te verspreiden. Dat een kleine duizend jaar later twee broers, die zijn naam droegen, kerken bouwden en op die manier postuum bijdroegen aan Gallus’ idealen, is een mooi toeval. Daarentegen is het niet te verwachten dat Sangallo kant ooit tot bekeringen heeft geleid.
Foto San Biagio: Josep Renalias / Wiki Commons; foto Sangallo kant: Ankie Lok
Zoek op Florence en toeristische tips en vroeg of laat kom je een verkeersbord tegen. Uiteraard moet je naar de Dom, de Uffizi, de Bobolituinen, de Ponte Vecchio en de Santa Croce, maar wandelend door de renaissancestad moet je voortdurend alert zijn op de verkeersborden. Waarom? Omdat de kans groot is dat ze onder handen zijn genomen door street artist Clet Abraham. Ik weet nog goed dat ik moest lachen toen ik in 2011 door Florence rondkuierde en een bord ‘verboden in te rijden’ zag. Op het rode ronde bord met de bekende witte streep was een zwarte gestileerde figuur toegevoegd, die de streep als een plank onder de arm nam om ermee weg te lopen. Ik zag het bord die middag op meer plekken. Later kwam ik via foto’s op social media geregeld foto’s tegen van verkeersborden die op vergelijkbare wijze bewerkt waren. De maker bleek dus Clet Abraham, een Franse kunstenaar die naar Florence was verhuisd en die van het bewerken van verkeersborden, eigenlijk altijd met een humoristisch effect zijn handelsmerk had gemaakt.
