Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

Dwarskijken: Next level Clet

door Reageer

Dwarskijken, Clet Abraham, Hugo de Jonge

Clet Abraham is een Franse street artist, die vooral in Florence werkt. Met stickers geeft hij al ruim dertig jaar een vrolijke twist aan verkeersborden. Ik schreef al eens over hem, toen ik in Amsterdam een bord zag met een link naar The Lazy King van Alain Séchas. Zijn werk toont hoofdzakelijk scènes uit het dagelijks leven. Je komt ze geregeld tegen op social media, omdat elke Florence-reiziger ze fotografeert. Ze zijn zeer instagrammable, maar tamelijk onschuldig, goed voor een glimlach.
Nu heeft Clet navolging gekregen en minder onschuldig. In Nijmegen trof ik een bord Verboden in te rijden met twee grote ogen. Ogen die te herkennen zijn als die van Hugo de Jonge, als minister in het vorige kabinet verantwoordelijk voor het coronabeleid. Zijn plannen met de corona-app en een coronapaspoort stuitten op breed wantrouwen. Is dit niet een te grote inbreuk op de privacy van mensen en zullen die middelen niet oneigenlijk ingezet worden om meer van burgers te weten te komen dan ons wordt verteld? Wat we hier op dit verkeersbord zien is Big Brother is watching you. Oorspronkelijk afkomstig uit de totalitaire staat zoals George Orwell die in 1948 schetste in zijn roman 1984, maar misschien door corona wel weer een stapje dichterbij komen. Kortom, dit is een door Clet Abraham geïnspireerd werk met een activistische, politieke boodschap. Wie verantwoordelijk is, weet ik niet. Maar dat Clet  meer activistische navolging gaat krijgen, sluit ik niet uit.    

Dwarskijken: Pietro Tacca en de art directors

door

Pietro Tacca, Harry Potter, Florence
Zoals wel vaker keken we in de periode rond kerst en oud en nieuw weer eens alle Harry Potter-films. In Harry Potter and the Deathly Hallows part 2 viel me een detail op. Als Harry moet vluchten uit de Room of Requirement, omdat de boel in brand is gestoken door één van de vriendjes van Draco Malfoy, staat daar een beeld van een wild zwijn. Dat beeld is bekend uit de kunstgeschiedenis. Maker was Pietro Tacca, leerling van Giambologna in Florence. Oorspronkelijk was het beeld bedoeld voor de Boboli-tuinen, maar al snel kreeg het een plek op de Mercato Nuovo in Florence. Daar werd het beeld erg populair door een soort bijgeloof dat de Schotse schrijver Tobias Smollett al beschreef in zijn Travels through France and Italy uit 1766. Je legde een muntje in de bek van het zwijn en je wreef over zijn snuit voor geluk (een gebruik bij beelden waar ik al eens eerder over schreef). Inmiddels is het originele beeld van Tacca verhuisd naar Museo Bardini en is het beeld bij de Fontana del Porcellino vervangen door een replica.

Het is niet de enige replica. Tacca’s everzwijn is tientallen malen gekopieerd en staat wereldwijd op allerlei plekken. Alleen in de Verenigde Staten is il porcellino al zo’n twintig keer te vinden. Ook zijn er kopieën in België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk (twee keer), Groot-Brittannië (zeven stuks!), Italië, Noorwegen, Spanje en Zweden en in Australië, Canada en Japan.
Ook Tacca’s bronzen everzwijn is niet helemaal origineel. Tacca maakte het beeld naar een marmeren origineel dat in de zestiende eeuw in Rome is gevonden. Het origineel is hellenistisch, het is een voorbeeld van een beeld uit een periode waarin de beeldhouwkunst zich ontwikkelde richting naturalisme. Het was de bankiersfamilie van de Medici uit Florence die ervoor zorgde dat het beeld van Rome naar Florence kwam.

Eigenlijk is het wel grappig dat het beeld in de Harry Potter-film te vinden is in de Room of Requirement, de kamer van benodigdheden. De school van Harry Potter heet Hogwarts, Zweinstein in het Nederlands. Door die verwijzing naar een zwijn, is de art direction ongetwijfeld bij het beeld van Tacca terechtgekomen. Maar uiteindelijk hebben zij er niets mee gedaan en heeft het beeld geen speciale betekenis. Eigenlijk is het niet echt required.

Harry Potter, Pietro Tacca, Porcellino

Still uit Harry Potter and the Deathly Hallows, part 2

Dwarskijken: Clet

door

Clet Abraham, Florence, AmsterdamZoek op Florence en toeristische tips en vroeg of laat kom je een verkeersbord tegen. Uiteraard moet je naar de Dom, de Uffizi, de Bobolituinen, de Ponte Vecchio en de Santa Croce, maar wandelend door de renaissancestad moet je voortdurend alert zijn op de verkeersborden. Waarom? Omdat de kans groot is dat ze onder handen zijn genomen door street artist Clet Abraham. Ik weet nog goed  dat ik moest lachen toen ik in 2011 door Florence rondkuierde en een bord ‘verboden in te rijden’ zag. Op het rode ronde bord met de bekende witte streep was een zwarte gestileerde figuur toegevoegd, die de streep als een plank onder de arm nam om ermee weg te lopen. Ik zag het bord die middag op meer plekken. Later kwam ik via foto’s op social media geregeld foto’s tegen van verkeersborden die op vergelijkbare wijze bewerkt waren. De maker bleek dus Clet Abraham, een Franse kunstenaar die naar Florence was verhuisd en die van het bewerken van verkeersborden, eigenlijk altijd met een humoristisch effect zijn handelsmerk had gemaakt.
Af en toe dook in de jaren daarna ook werk van Clet op in andere steden, zoals Brussel en Amsterdam. Daar zag ik er gisteren weer een, op een steenworp afstand van het museumplein. Van het bord ‘verboden in te rijden’ was de witte streep verwerkt tot een schilderij van een liggend vrouwelijk naakt. Drie zwarte mannetjes hadden hun handen vol aan het doek. Omdat ik benieuwd was of Clet bewust meer richting kunstgeschiedenis bewoog, bekeek ik onder zijn posts op instagram. Er waren slechts twee voorstellingen met een relatie met de kunstgeschiedenis. Op één ervan is de David van Michelangelo herkenbaar, wat niet zo heel vreemd is, omdat dat beeld staat in Clets woonplaats Florence.
De andere voorstelling was een stuk opvallender. Zoals in Amsterdam drie mannetjes zeulden met een schilderij, torsten er hier zelfs vier een beeld. Een beeld van een liggende figuur met een geel kroontje. Geen beeld waar Clet dagelijks langs zal komen, want het is onmiskenbaar Alain Séchas’ The Lazy King dat prominent ligt in Park Sonsbeek in Arnhem. Het kan haast niet anders of Clet deelt hiermee een knipoog uit naar een collega-kunstenaar uit Frankrijk. Maar om dat als toeschouwer te begrijpen moet je dat beeld wel kennen.

Alain Séchas, The Lazy King, Arnhem