Marcus Aurelius Antoninus was Keizer van Rome van 2018 tot 222. Verwar hem niet met Marcus Aurelius Antoninus Augustus, die van 161 tot 180 keizer was en van wie op het Romeinse Capitool een ruiterstandbeeld staat. Deze Marcus Aurelius wordt gezien als de laatste goede keizer. Na hem kwamen de waanzinnigen. Van wie Marcus Aurelius Antoninus hoog scoort.
De geschiedenis herinnert hem beter als Heliogabalus of Elagabalus. Zijn familie zou de erfelijke rechten hebben bezeten van het hogepriesterschap van zonnegod El Gebal. Dankzij inspanningen van zijn moeder, een nicht van keizer Caracalla, kon hij aanspraken maken op het keizerschap. Die aanspraken vergrootte hij door de naam Marcus Aurelius Antoninus aan te nemen, want eigenlijk heette hij Varius Avitus Bassianus.
Heliogabalus, want zo zullen we hem maar even blijven noemen, werd geboren rond 204. Hij was dus een jaar of 14 toen hij keizer werd. De invloed van zijn moeder en grootmoeder was erg groot en werd nog groter ten hij hen als eerste vrouwen ooit tot senator benoemde. Tijdens zijn korte leven – hij werd in 222 vermoord – hield hij er relaties op na met vrouwen en met mannen. Ook zou hij zich als prostitué hebben aangeboden in kroegen en bordelen, maar ook in het keizerlijk paleis.
In de kunst heeft Heliogabalus zeer tot de verbeelding gesproken. Zo schreef Louis Couperus over de jonge keizer Een berg van licht, wijdde de Venetiaanse componist Francesco Cavalli aan hem de opera Eliogabalo en vereeuwigde de Fries-Engelse schilder Lawrence Alma-Tadema hem in The Roses of Heliogabalus. De jonge keizer is in het schilderij de tweede van links van het rijtje mensen die wat verder naar achteren het tafereel aanschouwen.
De hele dynamiek van het schilderij van Alma-Tadema ontbreekt in de foto die de Belgische fotografe Régine Mahaux maakte van Donald en Melania Trump en hun zoon Barron. En toch zijn er tal van elementen in de foto die een vergelijking met Alma-Tadema rechtvaardigen. De historiserende elementen zoals de plafondschildering, de zuilen met vergulde kapitelen, maar ook de opgezette leeuw, roepen de sfeer van tal van schilderijen van Alma-Tadema op. En dat gaat ook op voor de blauwe luchten die we in de achtergrond zien.
De tijd zal ons leren of Donald Trump gaat worden gezien als de 21-eeuwse Heliogabalus. Of er sprake is van wangedrag zullen we misschien nooit weten. Maar deze foto is inmiddels op duizenden websites te zien als illustratie van wansmaak.
Zoek op Florence en toeristische tips en vroeg of laat kom je een verkeersbord tegen. Uiteraard moet je naar de Dom, de Uffizi, de Bobolituinen, de Ponte Vecchio en de Santa Croce, maar wandelend door de renaissancestad moet je voortdurend alert zijn op de verkeersborden. Waarom? Omdat de kans groot is dat ze onder handen zijn genomen door street artist Clet Abraham. Ik weet nog goed dat ik moest lachen toen ik in 2011 door Florence rondkuierde en een bord ‘verboden in te rijden’ zag. Op het rode ronde bord met de bekende witte streep was een zwarte gestileerde figuur toegevoegd, die de streep als een plank onder de arm nam om ermee weg te lopen. Ik zag het bord die middag op meer plekken. Later kwam ik via foto’s op social media geregeld foto’s tegen van verkeersborden die op vergelijkbare wijze bewerkt waren. De maker bleek dus Clet Abraham, een Franse kunstenaar die naar Florence was verhuisd en die van het bewerken van verkeersborden, eigenlijk altijd met een humoristisch effect zijn handelsmerk had gemaakt.
