Pas hoorde ik iets over een kunsthistoricus gespecialiseerd in de Middeleeuwen, die wees op de betekenis van Q8. Een letter en een cijfer, die als je ze op zijn Engels uitspreekt klinken als het land waar de olie vandaan komt. Kort daarop zag ik, op bezoek in Steyl op een van de luiken van het Missiemuseum een grote schelp. En ineens ging me een licht op, over de middeleeuwen en een ánder oliebedrijf.
Muurmuseum: Combolution – Scheidemakershof
Op 22 februari 1944 mislukte een bombardement op het Nijmeegse spoorwegemplacement volledig. Geallieerde bommenwerpers waren naar Duitsland gevlogen om daar doelen te bombarderen. Door slechte weersomstandigheden waren zij niet in staat hun missie te voltooien. Omdat landen met bommen aan boord een riskante aangelegenheid was, zochten ze alternatieve doelen: spoorwegknooppunten die voor de Duitsers van groot belang waren. In Nijmegen ging het helemaal fout. De eerste bommen die het doel moesten markeren vielen in het centrum, waarna ook alle volgende vliegtuigen daar hun bommen dropten. Gevolg: een brandende binnenstad en ruim 800 doden.
Ter herinnering daaraan beschilderde Combolution twee wanden van de Scheidemakershof, die midden in het getroffen gebied lag. Bizar detail is hoe de airconditioning associaties oproep aan de propellors van de viermotorige bommenwerpers. Opmerkelijk is ook dat de reliëftekst “Bejaarden tegen racisme” is overgeschilderd.
Op zoek naar Schwind (22): Elfentanz
Pas raakte ik verzeild in Restaurant Orphée in Regensburg. Volgens de website is het de origineelste Franse bistro oostelijk van de Rijn en is er sinds 1896 nauwelijks iets veranderd. Naast ons tafeltje hing een prent, Elfenreigen van Willy Rosenthal. Het deed me denken aan een schilderij van Moritz von Schwind.
[Lees meer…]
Muurmuseum: Pipsqueak was here
September 2015, voor de tweede keer organiseren Anita Waltman en Angela Vissers The Big Draw in Nijmegen. Een werk dat toen is ontstaan en nog altijd te zien is (hoe lang nog?), bevindt zich op een grote blinde muur op het Honigterrein. Het zittende meisje en de nieuwsgierige beer zijn een echt blikvanger. Verantwoordelijk voor de grote muurschildering is het kunstenaarsduo Pipsqueak was here.
Sinds The Big Draw 2019 is Nijmegen een nieuw werk van Pipsqueak was here rijker. Een stuk minder opvallend, je moet weten waar het is. De Zes Huizenhof, in de Nijmeegse binnenstad heeft een uitgang naar de Bloemerstraat en de Regulierstraat. Een meisje torst een flinke vis en bij haar hoofd vliegt een vogel. Opnieuw is de voorstelling geplaatst in een bijna post-apocalyptisch landschap. Maar dit keer wordt de toeschouwer meer betrokken. Dat komt doordat het mesije je rechtsreeks aankijkt. De ster van de schildering is wat mij betreft de vis. Prachtig van kleur en glimmend alsof hij met een laagje olie rechtstreeks van de visboer komt.
‘We try to be influenced by everything we see, hear or feel and create our own twisted vision on all big and small
issues that seem to demand our attention’, schrijft Pipsqueak was here op haar website. Opvallend vaak spelen kinderen en dieren een rol in het werk van de twee kunstenaars. Daarbij is er altijd een zekere dreiging, maar trekken de kinderen zich daar weinig van aan. Graag meer onbevangenheid, meer Pipsqueak was here!
Muurmuseum: Nauen
Van 8 mei tot en met 15 oktober 1926 werd in Düsseldorf de Große Ausstellung für Gesundheidspflege, sociale Fürsorge und Leibesübungen, kortweg GeSoLei, georganiseerd. In ruim vijf maanden tijd bezochten ruim 7,5 miljoen mensen het Messe-terrein van veertig hectare (zestig voetbalvelden). Het was de grootste beurs van de Weimar Republiek. Het doel was helder: de opvoeding van neuen leistungsfähigen Menschen. De beurs vond plaats in Düsseldorf-Pempelfort en Düsseldorf-Golzheim, net ten noorden van het oude centrum en op de oostelijke Rijnoever.
Op het terrein werden veel nieuw gebouwd. Het meest in het oog springend is met de grote koepel de Tonhalle van architect Wilhelm Kreis (in 1979 omgebouwd tot concertgebouw). Daarnaast kwam de Ehrenhof, ook van Wilhelm Kreis. Dit werd het kunstpaleis van de beurs. Sinds 1998 is hier het NRW-Forum Kunst und Wissenschaft te vinden, waar geregeld grote fototentoonstellingen te zien zijn.
Voor de aankleding van diverse van de gebouwen kreeg schilder Heinrich Nauen een opdracht om mozaïeken te ontwerpen. Daarnaast ontwierp de Nederlander Johan Thorn Prikker glas-in-lood-ramen en is er beeldhouwwerk van jonge Arno Breker, die later door zijn rol tijdens de nazi-tijd zeer omstreden werd.
Nauen begon zijn opleiding aan de Akademie in Düsseldorf en stapte in 1900 over naar Stuttgart. Hij verbleef enige tijd in Sint-Martens-Latem in België en in Parijs. In 1906 vestigde hij zich in Berlijn. Overal verdiepte hij zich in de neiuwste artistieke ontwikkelingen. In 1911 trok hij weer naar zijn geboortestreek bij Düsseldorf. Hier werd hij in 1921 docent op de Akademie, waar hij les gaf aan Paul Klee, Otto Dix, Heinrich Campendonk en talloze anderen Drie jaar later werd hij directeur, een functie die hij dus bekleedde op het moment dat hij zijn mozaïeken voor de GeSoLei ontwierp. In 1937 was hij een van de kunstenaars van wie het werk door de nazi’s als Entartet betiteld. Hij ging met pensioen en overleed in 1940. Zijn graf monument in Klakar werd ontworpen door Ewald Mataré en uitgevoerd door Joseph Beuys.
Dit mozaïek van Nauen, Tanz, laat iets zien van de nieuwe mens. Eromheen zijn kristallijne vormen te zien, die kenmerkend zijn voor het expressionisme.
