Twee pagina’s kreeg ze vanochtend in De Volkskrant: Yayoi Kusama. Ik had nog nooit van haar gehoord. Tot drie weken geleden, toen één van haar werken mij opviel in Gent. Daar maakte Dots, eigendom van de Collectie Voorlinden, deel uit van de expositie Prikkels in Museum Dr. Guislain.
“Alles om ons heen tintelt en zindert. Digitale schermen lichten op. Neuronen knetteren onder de hersenpan. Zintuigen raken overweldigd. Sommigen duiken gretig in die overvloed aan stimuli, anderen gaan kopje onder of zoeken soelaas in een prikkelarme omgeving”, schrijft het museum op zijn website.
Kusama, die vandaag negentig wordt en al sinds haar jeugd geplaagd wordt door hallucinaties, bedacht haar eigen manier om de alledaagse werkelijkheid te bezweren: stippen zetten, oneindig veel stippen zetten. Op doek, op pompoenen of op naakte mensen, zoals in 1967 op kunstenaar Jan Schoonhoven. Stippen zijn een symbool van vrede, aldus Kusama.
In het artikel van Anna van Leeuwen lezen we dat Kusama al sinds 1977 woont in een psychiatrisch ziekenhuis in Tokio en zich dagelijks wijdt aan haar kunst. In dat opzicht was haar werk in Gent zeer op zijn plaats. Jozef Guislain was psychiater in Gent. Het museum dat zijn naam draagt, maakt deel uit van een groot complex, waar ook een psychiatrisch ziekenhuis is gevestigd. Het museum organiseert tentoonstellingen rond thema’s die rechtstreeks met de menselijke geest te maken hebben. Zoals nu dus Prikkels.
Bij het zien van het werk van Yayoi Kusama, en nu, na het lezen van het artikel nog meer, moest ik terugdenken aan een bezoek dat ik ruim acht jaar geleden aan een erfgoedproject bracht. In Zutphen, in de wijk de Hoven, staat de boerderij die ooit behoorde aan Herman Kip. Kip leidde er een kluizenaarsbestaan. Zo ongeveer de hele inventaris van de boerderij was in het najaar van 2010 nog hetzelfde als vijftig, zestig, misschien wel zeventig jaar eerder. Hoewel, niet helemaal. Herman ‘Boer’ Kip, die in 2006 overleed, was na de dood van zijn vader, zo’n 25 jaar eerder, gaan schilderen. Gebruiksvoorwerpen als kasten, borden, klompen en melkbussen beschilderde hij met naïeve voorstellingen. Maar soms ging hij simpeler te werk en zette hij bijna dwangmatig stippen. Van Kusama wordt beweerd dat zij lijdt aan horror vacui, angst voor de leegte. Dat lijkt ook zeker op te gaan voor Herman Kip. Om daar bewijs van te krijgen is een bezoek aan zijn boerderij, waar inmiddels een museum van is gemaakt, de moeite waard. Hier kan men kennis maken met de wonderlijke wereld van Herman Kip.
Ik vond het eigenlijk wel een verrassend inzicht, dat twee mensen, onafhankelijk van elkaar, eenzelfde vorm kiezen om hun angsten te bezweren. Maar meer nog dat om de één meewarig wordt gelachen, terwijl voor het werk van de ander kapitale bedragen worden betaald.
Maria van Gelre, Valentina Visconti en Alfa Romeo
Veel is er de afgelopen tijd verteld en geschreven over Maria van Gelre. En telkens merkte ik bij mezelf dat ik bleef haken bij die ene naam: Valentina Visconti, bij wie Maria hofdame werd. Bij het zoeken naar háár verhaal kwam ik uiteindelijk terecht bij Alfa Romeo. [Read more…]
Muurmuseum: Roggeveen
In opdracht van de Westindische Compagnie vertrok Middelburger Jacob Roggeveen op 1 augustus 1721 met een vloot van drie schepen van Texel met als reisdoel Zuidland (Australië). Ruim acht maanden later, op 5 april passeerde hij in de Stille Oceaan een onbekend eiland. Omdat het eerste paasdag was noemde Roggeveen het eiland Paaseiland. De vloot voer verder westwaarts, werd getroffen door een schipbreuk en wat er van de vloot resteerde voer verder richt Batavia. Zuidland werd nooit bereikt en daarmee was de expeditie eigenlijk mislukt.
Maar Roggeveen kwam wel te boek te staan als de ontdekker van Paaseiland, met eiland dat bekendheid kreeg door de mythische moai-beelden, die Roggeveen zelf waarschijnlijk nooit gezien heeft. In Middelburg wordt Roggeveen vanwege zijn ontdekking van Paaseiland herinnerd. Zo staat er in de stad een modern moai-beeld van beeldhouwer Peter de Jong. Ook herinnert een passage uit Roggeveens scheepsjournaal aan zijn ontdekking. De passage is zichtbaar gemaakt op de muur van het Zeeuws Archief aan het Hofplein.
