Vrije Akademie

Tussen 1786 en 1788 reisde Johann Wolfgang von Goethe door Italië. Hij schreef erover in zijn Italienische Reise, dat wonderlijk genoeg pas ruim 25 jaar later, in twee delen tussen 1813 en 1817, verscheen. Wat hier van belang is, is het motto, Et in Arcadia ego, Auch ich (war) in Arkadien. Erg origineel was dat niet, de schilder Giovanni Francesco Barbieri, beter bekend als Guercino, schilderde al in het begin van de 17^e eeuw een doek met deze titel. Maar het zegt veel over hoe Goethe Italië zag. Arcadië is al sinds de klassieke oudheid een ideaal-landschap, dat bijvoorbeeld door de Romeinse dichter Vergilius werd bezongen in de vorm van idyllen, korte gedichten met beschrijvingen van landschappen in een lieflijke en vredige stijl. Bij Thomas Eakins zien we iets we iets van die idylle in zijn schilderij Arcadia, waar een naakte jongeman op een fluit speelt, twee andere aan zijn voeten liggen, waarbij een van hen een panfluit bespeelt.

Morgen
In 1808 schilderde Philipp Otto Runge Der Morgen. Enkele jaren daarvoor had Runge kennis gemaakt met Goethe. Ze troffen elkaar af en toe, maar onderhielden een zeer frequente briefwisseling. Bij een ontmoeting, maar misschien ook per post heeft Runge Goethe vier etsen cadeau gedaan met het thema Tageszeiten. Der Morgen is daar ongetwijfeld de eerste van die Runge schilderde. Aan de andere drie is hij waarschijnlijk niet toegekomen, Runge overleed in 1810 aan tbc.
In Der Morgen staat de geboorte centraal. We zien een jong kind in het gras liggen, geflankeerd door twee putti. Over wie de vrouwenfiguur in het midden moet voorstellen, lopen de meningen uiteen. Het zou Aurora kunnen zijn, de Romeinse godin van de dageraad. Maar er is ook gesteld dat het de maagd Maria is, wat maakt dat het kind Jezus is. De hele voorstelling baadt in een hemels licht, waarin een koor van engelen dartelt.
Of de voorstelling al dan niet allegorisch of religieus geïnterpreteerd moet worden, doet er eigenlijk niet zo veel toe. Waar het om draait is de puurheid, de onschuld, het onbedorvene van en pasgeborene. En dat sluit aan bij de ideeën van de idylle en Arcadië. Bij Eakins zien we daarvan een idealisering, waar de jongelingen dat hebben vast weten te houden.

De Lindenberg
En dat brengt ons bij De Lindenberg. In 1972 werd in Nijmegen een cultureel centrum gebouwd, naar een ontwerp van architect Wout Eijkelenboom. Bij het bouwen had men rekening te houden met een hoogteverschil van zeven meter, wat terug te zien is in de vele trappen in het gebouw. Lang was in De Lindenberg de muziekschool, de bibliotheek en de vrije academie gevestigd. De bibliotheek is inmiddels verhuisd, maar De Lindenberg is nog altijd centrum voor de kunsten, met tal van lokalen voor muziekles, diverse ruimtes voor theater en een restaurant.

Een van de blikvangers op een van de blinde muren is een kunstwerk, dat bestaat uit acht staande platen. Ogenschijnlijk is het brons, met zijn typische groene kleur van patina, maar de delen zijn allemaal gemaakt van kunststof. Het werk heeft iets weg van een lambrisering. Op de platen zijn vooral bloemmotieven te zien. Maar ergens daartussen zien we twee kinderen. Een speelt er fluit, de ander leest een boek. Het is het idyllische beeld van het kind dat hier, op deze plek, het schone en het mooie kan leren.
Makers van het werk zijn acht cursisten van de Vrije Akademie, een van de gebruikers van De Lindenberg. Onder leiding van beeldhouwer Ed van Teeseling maakte elk een paneel. Dat verklaart ook de stilistische verschillen. Niet dat dat er veel toe doet, juist door de vorm is er sprake van eenheid. Het werk kreeg zijn huidige plek toen in 1977 de Vrije Academie 25 jaar bestond en de cursisten het schonken aan De Lindenberg.

Bedreigd
Nu zijn er al jaren plannen om De Lindenberg ingrijpend te renoveren dan wel geheel te slopen en er een nieuw gebouw neer te zetten. Op internet vond ik een overzicht van wandgebonden kunst. Hiertoe behoort ook het wandplastiek. Opmerkelijk is de laatste kolom waarin de waardering vermeld staat door een expertteam. ‘Laag’ staat er achter het werk. Ik kan me daar, gezien de herkomst en de geschiedenis van het werk iets bij voorstellen. Toch zou ik het jammer vinden als het werk verdwijnt. Het thema van het kind dat opgroeit in de natuur is belangrijk genoeg om dat, zeker in een stedelijke omgeving van baksteen en beton als ideaalbeeld te blijven uitdragen.

*****
Disclaimer:
Op basis van diverse bronnen ben ik er lange tijd van uitgegaan dat beeldend kunstenaar Krijn Giezen de maker was van dit wandplastiek. Een reactie op het verhaal door J.A.M. Willems bracht me aan het twijfelen. Bij De Lindenberg was het docent Wilma Coehoorn die me het ware verhaal over de totstandkoming van het werk kon vertellen. Ik ben beide zeer erkentelijk.