Graf Litho werd hij genoemd. Franz Hanfstaengl maakte razendsnel naam als lithograaf. Later breidde hij zijn werkzaamheden uit door als fotograaf aan de slag te gaan. In beide hoedanigheden kruiste zijn pad geregeld dat van Moritz von Schwind.
[Lees meer…] overOp zoek naar Schwind (36): HanfstaenglOvergeven

Stel, je bent in München. Je hebt in de Alte Pinakothek net de allergrootsten van de kunstgeschiedenis gezien, Rafaël en Dürer, Rembrandt en Rubens. Op de lange trap naar de uitgang kijk je naar buiten. En wat zie je daar? Een opzichtig overgevende figuur. Was het iemand van vlees en bloed, dan was het gewoon onsmakelijk. Maar het is een beeld, het staat er dag en nacht en je zou het kunnen uitleggen als een ongekende provocatie. Je hebt net zo veel moois gezien en dan wordt je nu geconfronteerd met zo iets lelijks. En dan staat het ook nog eens op een plek waar het voor je gevoel niets te zoeken heeft: in de tuin van het Staatliches Museum Ägyptischer Kunst. Toch is dit ook kunst. Daarbij zijn er tig schilderijen van de heilige familie (Rafaël), apostelen (Dürer), de aanbidding door de herders (Rembrandt) of de kindermoord van Bethlehem (Rubens), terwijl het met overgevende personen in de kunstgeschiedenis (gelukkig) wel meevalt.

Naast Present Continuous van Henk Visch, ken ik maar één ander voorbeeld van iemand die heel prominent staat over te geven: Lovesick van Banksy. Maar Banksy zou Banksy niet zijn als er het werk niet een enorme knipoog zou zitten. Uit de mond van de vrouw die met haar rechter arm gestrekt lijkt te leunen tegen een muur komt een stroom van hartjes. De oudste vermelding die ik van Lovesick kan vinden dateert van augustus 2012. Vermoedelijk dook het werk voor het eerst op in Berlijn. Sindsdien wordt het vaak geduid als een protest tegen de commercialisering van Valentijnsdag. De ironie wil dat het beeld zelf zo uitgemolken is in muurstickers, posters, T-shirts, telefoonhoesjes etc. dat je er misselijk van zou kunnen worden.

Stel nu, je bent nog steeds in München. Dan is de kans best groot dat je na de Alte Pinakothek ook nog even binnen loopt bij de Neue Pinakothek, de directe buurman. Ik deed dat in ieder geval wel, de laatste keer dat ik München bezocht. Had ik dat niet gedaan en was ik Present Contiuous van dichtbij gaan bekijken, dan had ik kunnen constateren dat de voorovergebogen figuur van Henk Visch helemaal niet overgeeft. Van grote afstand heb je te weinig zicht op de details, maar van dichtbij laat de neus van de gestileerde figuur zien dat de rode straal niet uit de mond maar uit de ogen komt. Dat maakt het beeld van Visch een zo mogelijk nog grotere provocatie. Je beeld wordt bepaald door associatie en niet door wat je daadwerkelijk ziet. Je zou kunnen zeggen dat het beeld gaat over overgeven, meer precies je overgeven. Je overgeven aan de wil van de kunstenaar om te kijken naar wat hij heeft gemaakt, en niet aan wat jij denkt te zien.
Op zoek naar Schwind (34): Schwinds Tod
Op 8 februari 1871 overleed Moritz von Schwind in zijn huis in Niederpöcking aan de Starnberger See, ten zuidwesten van München. Wat precies de oorzaak van zijn overlijden was, heb ik (nog) niet kunnen achterhalen. Dat het al langere tijd niet goed met hem ging, staat vast. [Lees meer…] overOp zoek naar Schwind (34): Schwinds Tod
Basketball
Wie uit Katwijk richting Leiden rijdt, moet het opvallen: de reclame van Zorg en Zekerheid waarbij een basketballer een doelpoging onderneemt. Opmerkelijk is dat de bal slechts voor de helft tegen de gevel hangt. Zo ontstaat een trompe-l’euil-effect: de bal lijkt echt door de lucht te zweven.
De afstand van Leiden naar München is 675 kilometer. Waarom dat van belang is? Omdat de Leidse basketballer daar met zijn ‘driepunter’ doel kan treffen. Daar in de Barerstrasse op het dak van het Leibniz rekencentrum van de Technische Universiteit installeerde in 2012 Benjamin Bergmann een basket. Het ding hangt zo hoog dat bij somber weer de ring van de basket amper te zien is. Dat is ook wat Bergmann met zijn werk heeft willen laten zien, dat er grenzen zijn aan wat menselijkerwijs mogelijk is. Het werk heeft de veelzeggende titel Never Ever.
Ik ben wel benieuwd wat Bergmann vindt van het idee dat 675 kilometer verderop toch iemand een poging lijkt te doen om zijn ongelijk aan te tonen.
***** Update 11 juni 2020 *****
In de VPRO gids (#24 13 t/m 19 juni) aandacht voor Da 5 bloods, de nieuwste film van Spike Lee. Illustrator Gees Voorhees maakte de cover met verwijzingen naar eerdere films van Lee, maar ook met Lee zelf (rechtsboven) en zijn goede vriend Michael Jordan (linksonder) die een basketball heen en weer gooien, nadrukkelijk buiten het kader van de ramen waarachter zij zich bevinden.
Op zoek naar Schwind (9): Erlkönig
Een wit paard en een bruin paard. In twee schilderijen met het thema Erlkönig van Moritz von Schwind is dat het grootste verschil. Maar de een zie je altijd, de ander bijna nooit. Ik wilde weten hoe het zat en volgde een spoor, dat uiteindelijk verder liep tot 2004. [Lees meer…] overOp zoek naar Schwind (9): Erlkönig
