Je zult maar de naamgeefster zijn, al dan niet terecht, van wat gezien wordt als het meest preutse tijdperk van de geschiedenis. Het overkwam de Engelse koningin Victoria. Maar ons huidige tijdsgewricht doet er alles aan om die tijd uit de geschiedenisboeken te verdrijven.
“It was the best of times, it was the worst of times …” Zo begint Charles Dickens zijn roman A Tale of Two Cities. Economisch was er in de 19e eeuw in Engeland sprake van een enorme bloei, maar sociaal was het vooral de middenklasse die van die groei profiteerde en een onderklasse, die verviel in bittere armoe en criminaliteit. Lees de romans van Dickens er maar op na. Een tijd van twee gezichten dus. Een ander aspect van dit Victoriaanse tijdperk, genoemd naar koningin Victoria, die regeerde van 1837 tot 1901, is de burgerlijke moraal. Die ging gepaard met overdreven preutsheid. Of dat daadwerkelijk het geval was, daarover kun je twisten, maar het is in ieder geval het beeld, dat is blijven bestaan. En dat zal niet helemaal voor niets zijn geweest.
In dit Victoriaanse tijdperk, in 1853, wordt Francis Meadow Sutcliffe geboren. Aan het begin van zijn werkzame leven is hij in kuuroord Tunbridge Wells, in Zuid-Engeland, actief als portretfotograaf. Maar dat geeft hem weinig voldoening en al snel verhuist hij terug naar Whitby het vissersplaatsje aan de Noordzee in Yorkshire. Hij legt er het vissersleven en het leven aan zee vast. Daarbij streeft hij ernaar om voor de fotografie erkenning te krijgen als vorm van beeldende kunst. Soms zie je in Sutcliffes foto’s dat zijn modellen poseren, maar in andere voorstellingen is de compositie zo ongedwongen dat het haast snapshots zijn. Dat zijn het uiteraard niet, want de fotografie is als techniek nog niet heel oud en op kleine handzame camera’s is het nog heel lang wachten.
Sutcliffe bleek als fotograaf niet de eerste de beste. Gedurende zijn loopbaan ontving hij bij internationale tentoonstellingen 62 medailles. Die roem was voor cameraproducent Kodak reden genoeg om afspraken te maken met Sutcliffe, waardoor hij geregeld de nieuwste camera’s kreeg om uit te proberen. Later kreeg Sutcliffe een column in de Yorkshire Weekly Post en schreef hij in allerlei tijdschriften over fotografie.
Hoeveel foto’s Sutcliffe uiteindelijk tijdens zijn loopbaan heeft gemaakt, heb ik nergens kunnen vinden. Wel ben ik twee foto’s tegengekomen die hij rond 1890 gemaakt heeft. Op deze foto’s, met de titel Waterrats, zien we een groepje jongens dat speelt in zee. Op een enkeling na zijn ze ongekleed, maar we zien ze allemaal op de rug en geen van allen is dus herkenbaar. 1890 is nog volop in dat preutse Victoriaanse tijdperk. Maar voor het verkopen van zijn Waterrats werd Sutcliffe geen strobreed in de weg gelegd. De voorstelling van in zee spelende jongentjes was op geen enkele manier erotisch en dus geen enkel probleem.
Dagelijks schrijf ik op social media een kort berichtje onder het kopje Kunstgeschiedenis in 300 tekens. Ik begon er mee op Bluesky, een soort afgeleide van Twitter, waarbij je maximaal 300 tekens tot je beschikking hebt. Vandaar de restricties die ik mezelf opleg.
Op 6 oktober, de geboortedag van Francis Meadow Sutcliffe, besteedde ik aandacht aan deze fotograaf. Een van de foto’s bij het bericht was een van Sutcliffes Waterrats. Van Facebook kreeg ik bericht dat de foto verwijderd was vanwege overtreding van de gebruikersvoorwaarden. Dus waar de fatsoensrakkers uit de Victoriaanse tijd er geen enkel beletsel in zagen, meende Facebook de content te moeten kuisen. Het lijkt me dat we het Victoriaanse tijdperk, als het meest preutse uit de geschiedenis, nu wel bij het oud-papier mogen zetten en mogen vervangen door Facebookiaans als overtreffende trap.
Overigens wordt het nog gekker. Het Victoriaanse tijdperk had ook nog eens te maken met een dubbele moraal. Voor mannen en vrouwen golden niet strikt dezelfde regels. Die dubbele moraal zien we nu ook terug. Facebook is onderdeel van Mark Zuckerbergs moederbedrijf Meta, maar Instagram en Threads zijn dat ook. En op die platforms mocht Waterrats gewoon blijven staan.
Geef een reactie