Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • Op zoek naar Schwind
  • Contact

Dwarskijken: Maman

26 oktober 2020 door Peter Zunneberg

Billie Eilish, Louise Bourgeois, Maman

“Billie Eilish zit de tijdgeest op de hielen” kopte de Volkskrant op maandag 26 oktober. Een dag eerder was de Amerikaanse singer-songwriter in een livestream te zien geweest. Corona maakt touren en grote uitverkochte concerten onmogelijk en dus lijkt dit de oplossing te zijn. Als we journalist Robert van Gijssel mogen geloven, slaagde Eilish met sublieme gebruikmaking van de techniek erin visueel te overtuigen, waarbij uiteraard het allerbelangrijkste haar zang was. Bij elk nummer werd de hele setting waarin Eilish optrad aangepast, misschien wel beter dan het ooit tijdens een concert mogelijk zou zijn.
Uiteraard weet ik wie Eilish is en heb ik wel eens wat van haar gehoord, maar om de livestream te kunnen bekijken moet je 25 euro neertellen. En dat vind ik te veel om de vraag beantwoord te krijgen die mij na het lezen van het artikel bezighoudt: wat is de rol of de betekenis van Maman, het enorme beeld van een spin van Louise Bourgeois, waar Eilish in een van de foto’s onderdoor lijkt te lopen. Met opzet schrijf ik lijkt, want er is meer symmetrie in dit beeld dan in Maman en in de vage vorm die op de foto zichtbaar is, ontbreekt de buik van de spin waarin zij haar eieren bewaart.
De moeder van een hardcore fan meldt me dat Eilish een spin als huisdier heeft en dat in de clip van Takashi Murakami bij het nummer you should see me in a crown een prominente rol is weggelegd voor spinnen.

 

Filed Under: beeldhouwkunst, Dwarskijken, muziek Tagged With: Billie Eilish, Louise Bourgeois

Dwarskijken: Clet

8 september 2020 door Peter Zunneberg

Clet Abraham, Florence, AmsterdamZoek op Florence en toeristische tips en vroeg of laat kom je een verkeersbord tegen. Uiteraard moet je naar de Dom, de Uffizi, de Bobolituinen, de Ponte Vecchio en de Santa Croce, maar wandelend door de renaissancestad moet je voortdurend alert zijn op de verkeersborden. Waarom? Omdat de kans groot is dat ze onder handen zijn genomen door street artist Clet Abraham. Ik weet nog goed  dat ik moest lachen toen ik in 2011 door Florence rondkuierde en een bord ‘verboden in te rijden’ zag. Op het rode ronde bord met de bekende witte streep was een zwarte gestileerde figuur toegevoegd, die de streep als een plank onder de arm nam om ermee weg te lopen. Ik zag het bord die middag op meer plekken. Later kwam ik via foto’s op social media geregeld foto’s tegen van verkeersborden die op vergelijkbare wijze bewerkt waren. De maker bleek dus Clet Abraham, een Franse kunstenaar die naar Florence was verhuisd en die van het bewerken van verkeersborden, eigenlijk altijd met een humoristisch effect zijn handelsmerk had gemaakt.
Af en toe dook in de jaren daarna ook werk van Clet op in andere steden, zoals Brussel en Amsterdam. Daar zag ik er gisteren weer een, op een steenworp afstand van het museumplein. Van het bord ‘verboden in te rijden’ was de witte streep verwerkt tot een schilderij van een liggend vrouwelijk naakt. Drie zwarte mannetjes hadden hun handen vol aan het doek. Omdat ik benieuwd was of Clet bewust meer richting kunstgeschiedenis bewoog, bekeek ik onder zijn posts op instagram. Er waren slechts twee voorstellingen met een relatie met de kunstgeschiedenis. Op één ervan is de David van Michelangelo herkenbaar, wat niet zo heel vreemd is, omdat dat beeld staat in Clets woonplaats Florence.
De andere voorstelling was een stuk opvallender. Zoals in Amsterdam drie mannetjes zeulden met een schilderij, torsten er hier zelfs vier een beeld. Een beeld van een liggende figuur met een geel kroontje. Geen beeld waar Clet dagelijks langs zal komen, want het is onmiskenbaar Alain Séchas’ The Lazy King dat prominent ligt in Park Sonsbeek in Arnhem. Het kan haast niet anders of Clet deelt hiermee een knipoog uit naar een collega-kunstenaar uit Frankrijk. Maar om dat als toeschouwer te begrijpen moet je dat beeld wel kennen.

Alain Séchas, The Lazy King, Arnhem

Filed Under: beeldhouwkunst, Dwarskijken, street art Tagged With: Alain Séchas, Amsterdam, Clet Abraham, Florence

Muurmuseum: Franse koningen

28 augustus 2020 door Peter Zunneberg

Reims, Christian Renonciat, zonnewijzer
Wandelend door Reims viel me een muur op. Een muur met schuine lijnen, in verschillende hoeken. En met Romeinse cijfers. Ergens aan de zijkant van het pleintje stond een homp oud ijzer, die met een beetje goede wil op een zeilboot leek. Uiteraard was ik nieuwsgierig en bekeek ik een en ander nader. De homp oud ijzer bleek een ingenieus mechaniek van 25 ton. Het kon op allerlei manieren draaien en scharnieren. Samen met de lijnen vormde het een zonnewijzer, op de muur kon je de tijd aflezen. Maar omdat het een zwaar bewolkte dag was, uitgerekend die dag niet.
De zonnewijzer was in 1991 gemaakt door Christian Renonciat, een kunstenaar, geboren in 1947,  van wie in Parijs en Monte Carlo monumentaal werk te zien is, maar ook in Seoul en Tokio. En dus in Reims.
Tegel, Notre dame, ReimsZo’n monumentale zonnewijzer is mooi, maar in Reims vertelt hij een veel meer. Vroeger op school leerde ik dat Clovis de eerste Frankische koning was die zich had laten dopen, in 500, mooi rond getal, makkelijk te onthouden. In Reims wordt dat iets genuanceerd. Hier en daar wordt 496 genoemd, elders 498. In de basiliek Notre Dame herinnert een steen in de vloer aan de plek waar Clovis gedoopt zou zijn. Ook dat lijkt me apocrief. Want bij de basiliek van St. Remy is te lezen dat Clovis daar gedoopt is. Er staat zelfs een beeld dat aan dat feit herinnert. Wat wel klopt is dat omdat Clovis in Reims gedoopt werd, dit de plaats werd waar eeuwenlang Franse koningen gekroond werden. De naam van zestien van hen, Louis, is zelfs een verbastering van Clovis. Clovis was dus de eerste en Louis XVI, geëxecuteerd tijdens de Franse revolutie was de laatste. Alle koningen liepen na hun kroning in een feestelijke optocht van de Notre Dame naar St. Remy. Daarbij kwamen ze langs de plek met de zonnewijzer van Renonciat. Op het grote driehoekige element van de zonnewijzer zijn alle namen van de koningen te lezen. Met zijn zonnewijzer brengt Renonciat lagen aan in het verstrijken van de  tijd, binnen één etmaal én binnen twaalf eeuwen Franse geschiedenis. Daarbij herinnert de zonnewijzer ook nog eens aan een eerdere zonnewijzer, die hier in de 19e eeuw is opgericht, maar in de Eerste Wereldoorlog verloren is gegaan.

Christian Renonciat, Reims, zonnewijzer

Filed Under: beeldhouwkunst, Muurmuseum Tagged With: Christian Renonciat, Reims

Muurmuseum: Boekenkast van Sanja Medić

30 april 2020 door Peter Zunneberg Leave a Comment

Jacob van Lennep, Ferdinand HuyckOoit las ik Ferdinand Huyck van Jacob van Lennep. Aangetrokken door het oude bandje was ik wel nieuwsgierig geworden. In een wat verouderde stijl, bleek het toch nog een behoorlijk fris verhaal. Recent kwam ik Van Lennep weer tegen, toen ik me verdiepte in de geruchtmakende muurschildering van Roosje in de Jacob van Lennepstraat in Amsterdam. Het is een van de straten in Oud-West, die genoemd zijn naar 18e– en 19e-eeuwse schrijvers en dichters.

Vijf van deze schrijvers en dichters leven voort in een kunstwerk. Naast Van Lennep zijn A.C.W. Staring, Jan Pieter Heije, Cornelis Loots en Johannes Kinker ‘vereeuwigd’. Eerlijk gezegd had ik nog nooit van Loots gehoord en van Kinker alleen door de straatnaam. Dat hij schrijver was, wist ik niet. Maar alle vijf – en nog vele andere meer – hebben in Amsterdam Oud-West een straat naar zich genoemd gekregen. Het stratenplan in dit stadsdeel is nog origineel uit de negentiende eeuw, maar in de straten zelf is steeds meer nieuwbouw te vinden. Bijvoorbeeld in de Lootsstraat.

Sanja Medić, Amsterdam, Jacob van Lennep, boekenkast, LootsstraatHier is sinds 2006 het huizenblok De Batavier te vinden, dat HVDN Architecten ontwierp in opdracht van woningcorporatie De Alliantie. Blikvanger in het huizenblok is de boekenkast van Sanja Medić. Voor de vorm van de kast liet Medić zich inspireren door 19e-eeuwse foto’s en bij haar ontwerp had ze nauw contact met de architect. De boeken, gemaakt door keramist Pieter Kemink, wegen elk zo’n 25 kilo. Met ongeveer twintig banden op elk van de elf planken maakte dat een aanpassing van de constructie van dit deel van het wooncomplex noodzakelijk.

Minstens zo opmerkelijk als de vorm zijn de leesbare titels op de ruggen van de boeken: Twee pistoolschoten, Mooi Truitje, Hoera, Huiskrakeel, De twee grasmaaiers, ze lijken zo eigentijds en daardoor verzonnen, maar Medić putte uit het werk van de vijf schrijvers. Het zijn dus allemaal authentieke titels.

Als boekenliefhebber vind ik het al moeilijk om langs een mini-bieb te lopen. Het liefst kijk ik even of er iets bijzonders in staat. Van meenemen van boeken zal in de Lootsstraat geen sprake zijn, maar ik weet zeker dat ik me aan deze maxi-bieb uren kan vergapen. In ieder geval zou ik op zoek gaan naar Ferdinand Huyck.

Sanja Medić, Amsterdam, Muurmuseum, Boekenkast

Dank aan Suze Zijlstra die met haar #OudWestWalks mij op het spoor zette van dit kunstwerk en voor het gebruik van de foto.

Filed Under: architectuur, beeldhouwkunst, Muurmuseum, poëzie Tagged With: Amsterdam, Jacob van Lennep, Sanja Medić

Dwarskijken: Willy Brandt en Him

15 april 2020 door Peter Zunneberg Leave a Comment

Maurizio Cattelán, Him, Willy Brandt, Warschau

Het was een iconisch moment op 7 december 1970. De Duitse bondskanselier Willy Brandt, op bezoek in Warschau, maakte een knieval en herdacht zo de slachtoffers van het nationaal-socialistisch bewind, die vielen bij de opstand van het Getto in Warschau in 1943. Het was een gebaar van verzoening dat leidde tot een verzoeningspolitiek tussen West- en Oost-Europa. Helemaal onomstreden was het gebaar niet, want het betekende ook dat West-Duitsland definitief afstand deed van de Duitse gebieden die voor de Tweede Wereldoorlog nog als Duits werden beschouwd.
De knieval is op die zevende december uitgebreid vastgelegd. Brandt is op foto’s te zien en profil, nagenoeg frontaal of zoals hier in driekwart. Wie destijds de foto’s hebben gemaakt, is niet te achterhalen. Als bron worden grote persbureaus vermeld. Overigens is Brandts knieval niet alleen fotografisch vereeuwigd, maar ook – vanuit een andere hoek – op een monumentale plaquette die nog altijd in Warschau te zien is.

In 2001 maakte de Italiaanse kunstenaar Maurizo Cattelan Him, een beeld van een schooljongen in gebed, maar met het hoofd van Adolf Hitler. Was het werk van Cattelan in die tijd al provocerend – denk aan La nona ora uit 1999 waarin paus Johannes Paulus II getroffen wordt door een meteoriet – met Him gooide hij er nog een schepje bovenop door het beeld uitgerekend in Warschau in het voormalige getto ten toon te stellen. In houding vertoont het beeld grote gelijkenis met Willy Brandt, ruim dertig jaar eerder. Het grootste verschil zit hem in de blik. Waar Brandt deemoedig en respectvol het hoofd naar beneden buigt, blikt het Hitlerbeeld bijna uitdagend omhoog, waar in een gebed doorgaans de ogen juist gesloten zijn. Cattelan verklaarde zelf ooit over het beeld: “Hitler is pure fear; it’s an image of terrible pain. It even hurts to pronounce his name. And yet that name has conquered my memory, it lives in my head, even if it remains taboo.”

Sinds ik de foto van Willy Brandts knieval zag, kan ik Him niet meer los zien van die historische gebeurtenis. Maar tegelijk kom ik in geen enkele beschouwing over Cattelans beeld een verwijzing naar Willy Brandt tegen. En dat verbaast me. Ik kan niet geloven dat Cattelan met de keuze voor een plek om zijn werk te tonen, niet geweten heeft dat min of meer op dezelfde plaats dertig jaar tevoren een wereldleider in nagenoeg dezelfde houding zat.

NB De foto van Willy Brandt komt uit De groene Amsterdammer, 14 augustus 2019

Filed Under: beeldhouwkunst, Dwarskijken, fotografie Tagged With: Maurizio Cattelan, Warschau

« Previous Page
Next Page »

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Amsterdam anoniem Arnhem Gent Hengelo Leiden Moritz von Schwind Nijmegen stadsdichter Utrecht

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2021 · Ontwerp en realisatie: Bartswerk Grafisch, Interactief en Webdesign · Log in
[footer_backtotop]