Het is geen muur, want je kunt er doorheen kijken. Het is ook geen hek, want hekken houden mensen buiten (of binnen). Hier kun je onderdoor lopen. Het is ook niet echt een poort, want hij kan niet open of dicht. En toch vervult de metalen constructie tussen twee bouwdelen op het KNSM-eiland in Amsterdam alle drie de rollen. Het is heel duidelijk de afscheiding tussen de Levantkade en het cirkelvormige Barcelonaplein. De bebouwing is perfect cirkelvormig. Alleen een segment ontbreekt. Daar volgt de constructie, die bestaat uit een groot aantal vierkanten wel de lijn, die de cirkel helemaal rond maakt.
Binnen de vierkanten zijnonder meer gezichten en bloemmotieven te herkennen. Maker is de Vlaamse kunstenaar Narcisse Tordoir. Van Tordoir staat in Nijmegen op het plein voor het Valkhof Museum een vergelijkbare ‘wand’. Hierin zijn allerlei elementen verwerkt die te maken hebben met kijken. In het Amsterdamse werk valt, zeker van deze foto, niet zo makkelijk een thema te herkennen.
Westelijk van de Wolfskuilseweg in Nijmegen ligt een na-oorlogs wijkje met Airey-woningen. De geprefabriceerde woningen zijn genoemd naar de ontwerper, Sir Edwin Airey. Doordat de huizen licht van kleur zijn en platte daken hebben, kreeg de wijk al snel de bijnaam Jeruzalem.
Een van de antwoorden luidde Karel V. Toen ik zelf uitgebreider ging zoeken kwam ik die naam ook tegen. Ik las bovendien dat er nog een tweede medaillon is, in de Dominicanenstraat en voor zover vanaf de straat te zien, identiek. Het huis in de Roukensstraat dateert van 1905, in de Dominicanenstraat van 1903. Dat komt qua tijd redelijk overeen. Maar verder leidde het spoor niet.
Probleem met de medaillons is dat ze zo hoog hangen dat het lastig is om ze kritisch te bekijken. In ieder geval heeft de afgebeelde man een baard. Dan maar eens kijken langs een andere route. Is er überhaupt aanleiding om Karel V in Nijmegen af te beelden? Daarover kun je aan het begin van de twintigste eeuw twisten. Maar zeker is dat Karel ooit Nijmegen bezocht, in 1546. Het is om die reden dat Karel is terug te vinden aan de gevel van het stadhuis. In 1953 beeldhouwde Albert Termote acht vorsten die ooit de scepter zwaaiden over Nijmegen en de rest van het land. Een van hen is Karel V en we kunnen gerust stellen dat Termote mild is geweest. Maar ook is duidelijk dat er nog geen enkel bewijs is voor de identificatie van Karel V op de beide medaillons.
Prima tot zo ver, maar wat mij vreemd in de oren klinkt is die kwetsbaarheid en dat de gemeente Nijmegen daar niet altijd consequent mee is omgegaan. Sinds een tijdje houd ik mij bezig met de beeldhouwer Bart Welten. Van hem stond ooit een bijzondere fontein bij het gebouw van de Raad van Arbeid op het Keizer Karelplein. Nadat het een paar keer slachtoffer was geworden van vandalisme werd de fontein daar weer weggehaald. Niets geen kwetsbaarheid en veilig stellen. Van diezelfde Bart Welten stond een prachtig beeldje in het plantsoen aan het begin van de Hatertseweg. Touwspringend meisje – volgens mij een foute naam, maar dat is een ander verhaal – was in 1956 gemaakt in opdracht van de gemeente Nijmegen. In 2010 werd het beeld ruw onderuitgehaald en gestolen. ‘Alleen voetjes staan er nog’, kopte De Gelderlander. En dat, zo hoorde ik pas geleden van een neef van de kunstenaar, nadat hij had gewaarschuwd dat het beeld zeer kwetsbaar was. Nee, had de gemeente geantwoord, de kunst in de openbare ruimte kan wel tegen een stootje. Dat hebben we dus gezien.
