Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Dwarskijken: Dood of slapend

24 oktober 2022 door Peter Zunneberg Reageer

Dwarskijken, Hans Holbein, Tim Hetherington

Hij kwam hier al eens langs, Het lichaam van Christus in het graf van Hans Holbein de Jonge. Twee dingen vallen onmiddellijk op aan dit schilderij: de zeer ongebruikelijke hoogte-breedte-verhouding en de toestand van het dode lichaam. Voor die verhouding zijn diverse theorieën. Het zou mogelijk bedoeld zijn als predella, de brede voorstelling onder de delen van een altaarstuk, die open en dicht te bewegen zijn. Ook is wel geopperd dat het bedoeld is voor een grafmonument, misschien zelfs van de Zwitserse rechtsgeleerde Bonifacius Amerbach. Maar vooralsnog ontbreekt een sluitende verklaring.

Matthias Grünewald, Isenheimer Altarstück, Colmar
Onder de kruisigingscène de predella met de kruisafname

Grünewald
Ook opvallend is de staat van het lichaam van Christus, dat vooral in de wonden op de handen, de voeten en in de zij, een realistische staat van ontbinding begint te vertonen. Naar verluidt heeft Holbein zich hiervoor laten inspireren door Matthias Grünewald, wiens Isenheimer Altarstück Hans Holbein de Oude aan zijn zoon heeft laten zien. Van alle gekruisigde Christussen uit de kunstgeschiedenis, komt deze uit Colmar zeker in de top 3 van meest gruwelijke.

Reformatie
Van Grünewald is bekend dat hij vanwege protestantse sympathieën ontslagen werd door de bisschop van Mainz, aan wiens hof hij werkzaam was. Hans Holbein, die in Basel bevriend raakte met Desiderius Erasmus, zou de ideeën van de reformatie welwillend hebben omarmd. Mogelijk heeft de reformatie er aan bijgedragen dat schilders Christus menselijker wilden weergeven of dat daardoor juist het lijden meer benadrukt diende te worden.

Golfoorlogen
Ik moest aan Holbein denken toen ik pas in de Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk in Breda foto’s zag van Tim Hetherington. De kerk was in het kader van Breda Photo als festivallocatie ingericht door de Iraanse fotografe Newsha Tavakolian. Naast elkaar toonde zij foto’s van Saba Alizadeh die gesneuvelde Iraanse soldaten lieten zien en hoe die beelden in huiselijke setting als propagandamateriaal gebruikt werden tijdens de Golfoorlog tussen Iran en Irak tijdens de eerste Golfoorlog. Hetherington fotografeerde tijdens de tweede Golfoorlog, nadat Irak in 1990 Koeweit was binnengevallen, slapende Amerikaanse militairen. En het is een van deze militairen die grote overeenkomsten vertoont met Holbeins schilderij.

Dood of levend
Het grootste verschil zit hem in het opgetrokken linkerbeen van de soldaat. Maar door het woestijnkleurig uniform, valt dat nauwelijks op. De soldaat lijkt net zo gestrekt te liggen als Holbeins Christus. Daarbij komt dat de kleur van het uniform nauwelijks contrast vertoont met de huid van de soldaat. En dus lijkt hij net zo naakt als de Christus van Holbein. Ik vind het fascinerend om te zien dat het schilderij van Holbein, van de dode Christus meer heeft van een levende figuur, dan de foto die Hetherington van een levend persoon, die ligt te slapen.       





Categorie: Dwarskijken, fotografie, schilderkunst Tags: Desiderius Erasmus, Hans Holbein, Matthias Grünewald, Tim Hetherington

Muurmuseum: Erasmus

6 maart 2020 door Peter Zunneberg Reageer

Desiderius Erasmus, Hans HolbeinHer en der lees ik dat Desiderius Erasmus, de beroemde humanist uit Rotterdam, er gedurende zijn leven een uitgebreide correspondentie op nahield. Ook stuurde hij zijn penvrienden portretten van zichzelf. Die gewoonte groeide toen hij zich in 1521 vestigde in Basel, waar hij kennismaakte met de schilder Hans Holbein. Holbein schilderde drie portretten van Erasmus die veelvuldig werden gekopieerd in de werkplaats van de schilder. Erasmus en Holbein hadden een goede band. Toen de schilder naar Engeland verhuisde, had hij een aanbevelingsbrief van Erasmus voor Thomas More op zak, waardoor deze de schilder enige tijd onderdak bood. In Engeland nam de roem van de schilder nog toe, onder meer door het staatsieportret dat hij maakte van Henry VIII.

Desiderius Erasmus, Hans Holbein, Nijmegen, ErasmusgebouwIn 1974 besloot de Katholieke Universiteit Nijmegen een hoge toren te bouwen, waar alle humaniora-studies een plek kregen. In 2019 werd de ingangspartij ingrijpend gewijzigd. Een groot gedeelte van de glazen pui werd vervangen door een corten-stalen wand. In die wand aan de zijkant van het Erasmusgebouw zijn met gaatjes de contouren zichtbaar gemaakt van Erasmus. Wie het ontworpen heeft is onbekend. En hoewel Erasmus de verkeerde kant opkijkt, is wel duidelijk te zien dat de ‘tekening’ een kopie is van het portret van Holbein, dat in de National Gallery in Londen te zien is. Dus bijna vijf eeuwen nadat de schilder bijdroeg aan de bekendheid van Erasmus, doet hij dat nu in Nijmegen opnieuw.

Categorie: Muurmuseum, schilderkunst Tags: Desiderius Erasmus, Erasmusgebouw, Hans Holbein, Nijmegen

Henry VIII – anachronisme bij The Tudors (4, slot)

8 juli 2016 door Peter Zunneberg

Eigenlijk had ik me voorgenomen om het bij drie bijdragen over The Tudors te laten. Mijn punt was dacht ik wel duidelijk. Maar in het allerlaatste deel gingen de makers opnieuw al te vrij om met de geschiedenis. Reden om daar toch nog eens aandacht aan te besteden. [Lees meer…] overHenry VIII – anachronisme bij The Tudors (4, slot)

Categorie: schilderkunst Tags: Hans Holbein, Tudors

Holbein – anachronisme bij The Tudors (3)

5 juli 2016 door Peter Zunneberg

In serie 1 van The Tudors kwam een scène voor die ontleend was aan een schilderij dat zestig jaar later gemaakt zou worden. In serie 2 was het een beeld vanuit de lucht op Rome dat niet klopte. En in serie 3 wordt opnieuw een loopje genomen met de kunstgeschiedenis. De schilder Hans Holbein de Jonge en een schilderij van Velazquez staan hierbij centraal. [Lees meer…] overHolbein – anachronisme bij The Tudors (3)

Categorie: schilderkunst Tags: Diego Velazquez, Hans Holbein, Rokeby Venus

8 juni: Holbein

8 juni 2016 door Peter Zunneberg

Jaar van het boek, Hans Holbein de jonge

Hans Holbein de jonge (1497/98 – 1543), Lady Alice More, Weiss Gallery, Londen

Holbein werd geboren in Augsburg. Hij leerde het schildersvak van zijn vader Hans Holbein de oude. Hij verhuisde naar Basel waar hij lid werd van het schildersgilde en waar hij kennismaakte met Erasmus, van wie hij diverse portretten maakte. Via Erasmus kwam Holbein in contact met Thomas More, die de schilder introduceerde aan het Engelse hof. Holbein werd hofschilder in Londen en schilderde portretten van Henry VIII, zijn vrouw Jane Seymour en tal van andere hovelingen.
Het portret hier is van de echtgenote van Thomas More. Het was voor beiden hun tweede huwelijk nadat haar man en zijn vrouw waren overleden. Thomas More zou later in ongenade vallen en door Henry Viii worden geëxecuteerd. Het zou mooi zijn om die kennis te kunnen gebruiken bij het verklaren van de gelaatsuitdrukking van Alice. Maar het portret is waarschijnlijk vijf jaar voor de terechtstelling al geschilderd. Overigens is het zeer aannemelijk dat niet Holbein zelf dit portret heeft geschilderd, maar iemand uit zijn atelier.

Categorie: Jaar van het boek, schilderkunst Tags: Hans Holbein

Volgende »

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amersfoort Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem H.H. ter Balkt haiku Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Jules Deelder Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Watou Wenen Willem Wilmink Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in