Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

De groeten van Gerard Philips

11 mei 2023 door Peter Zunneberg

Zeven meter hoog borstbeeld van Gerard Philips over de Waal op weg van Millingen naar Zaltbommel

Een klein jaar werkte kunstenaar Andreas Hetfeld op een scheepswerf in Millingen aan een borstbeeld. Waarom op een scheepswerf en niet in zijn atelier? Omdat het borstbeeld zeven meter hoog moest worden. En hoewel de omvang anders doet vermoeden, was het precisiewerk. Hetfeld stapelde zo’n vijfhonderd corten-stalen platen, die elk exact op het juiste formaat moesten worden gefreesd, zodat ze gestapeld een natuurlijk borstbeeld zouden vormen. En waarom zo kolossaal? Omdat het beeld in de openbare ruimte moet opvallen.

De geportretteerde in kwestie is niemand minder dan Gerard Philips en het kunstwerk is een geschenk van het bedrijf dat hij oprichtte aan Eindhoven. In het begin in 1891 begon dat bedrijf met het produceren van gloeilampen, waarvoor Philips als chemisch technoloog een manier had ontwikkeld om gloeidraden te maken. Ook Gerards broer Anton komt al snel bij het bedrijf werken. Het startkapitaal is deels afkomstig van hun vader Frederik. In de decennia die volgden, breidden de broers Philips hun bedrijf uit met de productie van andere elektrotechnische apparaten.

Op zaterdag 29 april vertrok het afgeronde beeld van de scheepswerf over de Waal naar Zaltbommel, waar Gerard Philips in 1858 geboren werd. Daar in Zaltbommel wordt het beeld weer ontmanteld, om over de weg naar Eindhoven getransporteerd te worden. Vanaf een ponton getrokken door een sleepboot blikte het beeld statig in zuidelijke richting. Naar de enkele honderden belangstellenden die zich op de Nijmeegse Waalkade hadden verzameld. Maar zijn blik op de Nijmeegse benedenstad had nog iets anders speciaals.

Plaquette op het huis in de Grotestraat waar de moeder en de tante van Karl Marx woonden

In de Nonnenstraat in Nijmegen werd in 1788 Henriëtte Presburg geboren en negen jaar later haar zuster Sophie. Hun vader, Isaac Heymans Presburg was er voorzanger in de synagoge. Henriëtte en Sophie hadden nog drie broers of zussen, maar die zijn voor dit verhaal niet van belang. Na jaren in de Nonnenstraat te hebben gewoond, verhuisde het gezin Presburg naar de Grotestraat, waar een plaquette herinnert aan Henriëtte Presburg. In 1820 trouwde Sophie met Lion Philips en het stel vestigde in Zaltbommel. De vijfde van hun kinderen is de al genoemde Frederik Philips, de vader van Gerard en Anton Philips.

In 1814 was Henriëtte Presburg al getrouwd met de Duitse advocaat Heinrich Marx. Ze verhuisden naar Heinrichs woonplaats Trier. Uit het huwelijk werden negen kinderen geboren, waarvan er twee al jong overleden. Toen rond 1833 Henriëttes en Sophies ouders overleden machtigden Henriëtte en Heinrich hun zwager Lion Philips om de nalatenschap van de Presburgs af te handelen. Toen enkele jaren later Heinrich overleed, ondersteunde Lion Philips zijn neef die in Bonn rechten studeerde. Waar zijn kleinzoons in Nederland met hun bedrijf hun stempel drukten op de geschiedenis, heeft die neef nog veel groter invloed op de wereldgeschiedenis gehad. Zijn naam? Karl Marx.

Waar Karl Marx, getuige een brief aan zijn ouders uit 1836, ooit Nijmegen bezocht, is dat van Gerard Philips niet bekend. Zijn overgrootouders waren allang overleden toen hij werd geboren. En of er verder nog familie woonde, is niet bekend. Daarom is het mooi dat hij, weliswaar symbolisch met zijn blik rechtstreeks de Grotestraat in, de geboorteplaats van zijn grootmoeder en oudtante heeft kunnen groeten.

Blik vanaf de Waalkade naar de Grotestraat in Nijmegen, waar de moeder en de oudtante van Gerard Philips en de moeder en de tante van Karl Marx woonden

Categorie: beeldhouwkunst, erfgoed, omgevingskunst Tags: Andreas Hetfeld, Eindhoven, Nijmegen, Zaltbommel

Poëzie (662): Nijhoff

24 november 2021 door Peter Zunneberg

Poëzie, straatpoëzie, gedicht, Martinus Nijhoff, Zaltbommel

De moeder de vrouw, gedicht van Martinus Nijhoff
Gevonden op de Waalkade in Zaltbommel

Categorie: poëzie Tags: Martinus Nijhoff, Zaltbommel

Poëzie (467): De Vries Robbé

10 november 2019 door Peter Zunneberg

Poëzie, gedicht, Zaltbommel, Arnold de Vries Robbé

Gedicht van Arnold de Vries Robbé
Gevonden door Monique Marreveld op de gevel van de Gasthuiskapel in de Gasthuisstraat in Zaltbommel

Poëzie, gedicht, Arnold de Vries Robbé, Zaltbommel

Gedicht is een knipoog naar het gedicht De moeder de vrouw van Martinus Nijhoff

Categorie: poëzie Tags: Arnold de Vries Robbé, Martinus Nijhoff, sonnet, Zaltbommel

Poëzie (31): Van Toorn

12 januari 2014 door Peter Zunneberg

Poëzie, Willem van Toorn, ZaltbommelGedicht van Willem van Toorn, gevonden op de Waalkade in Zaltbommel

Tussen stad en rivier wil het oog een grens
getrokken zien die helder aangeeft waar
schoonheid kan overvloeien in gevaar.
Maar wie de maat overschrijdt ontneemt de mens

zijn gezicht op het leven zelf. De stad
verlatend door de poort wil een bewoner water
ervaren, schepen, uiterwaarden
en boven al die schittering uit de strak

gespannen nieuwe brug. Geen muur
die schijn van eeuwige veiligheid belooft
zal dit stromen onttrekken aan het oog:
steeds gelijk en steeds anders – de rivier.

Willem van Toorn, 2000

Categorie: poëzie Tags: Willem van Toorn, Zaltbommel

Gargouilles en gootspoken

30 december 2013 door Peter Zunneberg

Loop in Frankrijk een middeleeuwse kerk binnen en je zult snel gefascineerd zijn door al het beeldhouwwerk. En dan niet alleen door losstaande beelden, maar vooral ook door de verhalende sculpturale versiering van bouwelementen als kapittelen, boven op zuilen en pijlers. Ook aan de buitenkant van de kerken is veel versiering te zien, zoals de gargouilles of waterspuwers. [Lees meer…] overGargouilles en gootspoken

Categorie: architectuur, beeldhouwkunst Tags: Chrysler Building, gargouilles, gootspoken, Joris Baudoin, Notre Dame, Zaltbommel

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Caspar David Friedrich Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem haiku Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Venlo Watou Wenen Willem Wilmink William Shakespeare Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in