Dorsoduro

Cultuur ligt voor het oprapen

  • Home
  • Dwarskijken
  • Muurmuseum
  • Poëzie
  • School en kunst
  • Contact

Op zoek naar Schwind (51): Ehrengard

19 september 2023 door Peter Zunneberg Reageer

Ehrengard, de nieuwste film van Bille August, wordt een geheide Netflix-hit. Die voorspelling durf ik wel aan. Gebaseerd op een boek van Karen Blixen is Ehrengard een soort sprookje over een schilder die zichzelf bovenal een verleidingskunstenaar vindt. Eerst valt de groothertogin als een blok voor hem, vervolgens weet hij een huwelijk te arrangeren tussen kroonprins Lothar en prinses Ludmilla en ten slotte richt hij zich op zijn eigen love interest, Ehrengard.

Voortdurend moest ik bij het kijken denken aan Moritz von Schwind. Nu heb ik dat lang niet bij elke film met een schilder in een prominente rol, maar hier dus wel. Dat komt uiteraard doordat het verhaal speelt in Schwinds tijd. De kleding klopt, de kapsels kloppen. Verder zal zeker ook een rol hebben gespeeld dat de soundtrack voor een belangrijk deel bestaat uit het tweede deel van Pianotrio nr. 2 van Franz Schubert en ui diens Pianokwintet in A-groot, beter bekend als het Forellenkwintet.

Links landschap uit Ehrengard; rechts Moritz von Schwind, Die Landpartie (detail)

Landschap
Ook topografisch is er een link. Fictieve namen als Leuchtenstein, Rosenbad en Babenhausen wijzen richting (Zuid-) Duitsland als plaats van handeling. De landschappen in de film zijn overdreven romantisch en vertonen hier en daar, met afgelegen kastelen, kerken of kloosters, verwantschap met schilderijen van Schwind. Nu is het helemaal niet zo moeilijk om in een film van anderhalf uur overeenkomsten te vinden met schilderijen of tekeningen van een kunstenaar die zo productief is geweest als Schwind, zeker niet als tijd en plaats hetzelfde zijn. Maar de hele sfeer klopt en daar zal ik een specifiek voorbeeld van geven.

Frivole omgang
Net als Cazotte verkeerde Schwind geregeld in hofkringen. Hij kreeg opdrachten van de Duitse adel. Opvallend in de film is hier en daar het gebrek aan decorum bij diverse edellieden. Het hoe heurt het eigenlijk wordt geregeld terzijde geschoven. Die luchtige en frivole toon, de vrije en vertrouwelijke omgang van vooral de groothertogin en Cazotte herinnert aan een schilderij van Schwind. We zien een deftig geklede vrouw op een steiger, penseel in de rechter hand, schilderstok in de linker. Achter haar op de trap staat een man, onmiskenbaar Schwind zelf, die het palet vast houdt. Die Herzogin von Orleans und Schwind luidt de Duitse titel. Ik schreef al eens over dit schilderij, onder meer dat het verloren is gegaan in de Tweede Wereldoorlog.

Die Herzogin von Orleans und Schwind

Eerbetoon
Waar ik destijds geen aandacht aan besteedde, maar wat in deze context wel interessant is, is de chronologie van de gebeurtenissen. Zoals vaker verteld schilderde Schwind zijn Reisebilder, kleine schilderijen met scènes uit zijn leven, waarbij de scheidslijn tussen feiten en fictie soms ontbreekt. Zijn vriend en componist Franz Lachner afbeelden als hotelier in Die Hochzeitsreise is er een goed voorbeeld van. Zo kan het ook zijn met dit schilderij. Het wordt doorgaans gedateerd rond 1860. Hertogin Helene was  al in 1858 tijdens een bezoek aan Engeland aan de gevolgen van een verwaarloosde griep overleden. Het is goed voorstelbaar dat Schwind haar heeft gekend en bewonderd en geraakt is geweest door het overlijden van hertogin Helene. Hij zal haar postuum hebben willen eren met een schilderij, waarvan het maar de vraag is of deze scène zo daadwerkelijk heeft plaatsgevonden.

Categorie: film, Op zoek naar Schwind, schilderkunst Tags: Ehrengard, Franz Schubert, Moritz von Schwind

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Categorie

  • architectuur
  • beeldhouwkunst
  • Chronogram
  • Dwarskijken
  • erfgoed
  • film
  • fotografie
  • Jaar van het boek
  • Kunstcolumn
  • literatuur
  • Muurmuseum
  • muziek
  • omgevingskunst
  • Op zoek naar Schwind
  • poëzie
  • schilderkunst
  • School en kunst
  • stedenbouw
  • street art
  • tekenkunst

Trefwoorden

Adolf Friedrich von Schack Amsterdam anoniem Arnhem Berlijn Caspar David Friedrich Den Bosch Den Haag Deventer Doetinchem Dordrecht Eindhoven Enschede Franz Schubert Gent Gorinchem haiku Harderwijk Hengelo Ida Gerhardt Ingmar Heytze Jaap Robben Leeuwarden Leiden Maastricht Michelangelo Middelburg Moritz von Schwind München Naarden Nijmegen Nunspeet Rome Rotterdam sonnet stadsdichter Tilburg Utrecht Venetië Venlo Watou Wenen Willem Wilmink William Shakespeare Zutphen

Alle trefwoorden

Copyright Dorsoduro © 2023 · Log in