Op 6 december 2021 was het een advertentie voor een rode jurk met witte bloemetjes die me deed denken aan George Hendrik Breitner en zijn Meisje in rode kimono. Nu schilderde Breitner diverse meisjes in rode kimono en alsof dat nog niet genoeg was ook nog diverse meisjes in witte kimono. Destijds schreef ik al dat het steeds gaat om hetzelfde meisje, model Geesje Kwak, toen zestien jaar oud. Niet alleen de schilderijen zijn bewaard gebleven, er zijn ook nog foto’s die Breitner maakte en waarop hij zijn schilderijen baseerde.
Wat ik destijds niet schreef, is dat Breitner ook nog enkele keren een meisje (zeer waarschijnlijk ook Geesje) geschilderd heeft in een blauwe kimono. Logisch dat ik daar geen melding van maakte. Waar er overeenkomsten zijn tussen de advertentie en de schilderijen, namelijk zitten/liggen/hangen op een bank, ontbreekt die bij het meisje in blauwe kimono. Daarvan zijn minstens drie versies en telkens staat het model het model voor een spiegel. Twee versie hebben als titel Het oorringetje en vermoedelijk is Breitner zoekende geweest welke pose het beste werkt: het oorringetje links of het oorringetje rechts. En dan is er nog Meisje in blauwe kimono, waar het model met beide handen een speld in haar haar steekt, waarbij de wijde hangende mouwen van de kimono een fraai dramatisch effect geven.
Op 16 december 2016 schreef ik over William Merritt Chase en zijn schilderij Girl with a Book. Bij Chase geen lezende figuur, maar een jonge vrouw met een boek in haar hand. Net als de meisjes van Brietner zien we haar op haar rug. En ook zij draagt een kimono. Ik noemde het schilderij een voorbeeld van japonisme. Bij Breitner had ik dat niet gedaan, maar dat is het uiteraard wel.
Of Breitner en Chase elkaar ooit ontmoet hebben, durf ik niet te zeggen. Maar uit te sluiten valt het zeker niet. In de zomers van 1883, 1884 en 1885 bezocht Chase Nederland, waarbij hij onder meer werkte in de duinen bij Scheveningen en Zandvoort. Dat waren ook de jaren waarin Breitner nog in Den Haag woonde en werkte, hoewel hij toen ook kortere tijd in Parijs verbleef. Het is niet uit te sluiten dat bijvoorbeeld het Panorama Mesdag, waarvoor Breitner de artilleriegroepen voor zijn rekening nam, heeft bijgedragen aan een ontmoeting van beide schilders.
Heel erg van belang is het ook niet, omdat Breitner zijn kimono-schilderijen pas halverwege de jaren ’90 van de 19e eeuw maakte. Chases Girl with a Book is van nog later, 1902. Voor wie nog niet overtuigd is van de overeenkomsten tussen Breitner en Chase, heb ik nog wat andere schilderijen van Chase. The Japanese Book en The Blue Kimono laten zijn interesse voor het land van de rijzende zon zien. Chase heeft in deze werken de vrouwen niet op de rug, maar frontaal weergegeven. In zijn Spring Flowers (Peonies) zit de hoofdfiguur en is het kader vierkant. Maar de vrouw in het schilderij heeft wel een rode kimono aan. En dan is er nog zijn “I Think I Am Ready Now!” van ca. 1883. Hier geen vrouw of meisje in kimono, maar wel een die we op de rug zien, kijkend in een spiegel.
Misschien hebben Breitner en Chase zelfs helemaal nooit van elkaar gehoord en zijn alle overeenkomsten gebaseerd op puur toeval. Daarbij zijn er veel meer schilders geweest, die vrouwen hebben geportretteerd zoals Breitner en Chase. Portret van Isabella Stewart Gardner van John Singer Sargent, dat figureerde in een verhaal van 31 oktober 2013 zou je kunnen noemen. En van Chase en Sargent is het zeker dat ze elkaar kenden en zelfs, na hun ontmoeting in 1881, levenslang bevriend bleven. Toeval of niet, Breitner en Chase laten allebei zien, hoe schilders aan het eind van de 19e eeuw met grote regelmaat kozen voor dezelfde thema’s en dezelfde vorm.
Geef een reactie