Dagelijks ontvang ik via Twitter een afbeelding van een kunstwerk. Alles wat ik van @KunstVanDeDag weet, is dat initiatiefneemster Sophie van Steenderen kunsthistorica is en af en toe lezingen geeft of rondleidingen verzorgt. Meer is ook niet nodig. Ze verrast me bijna dagelijks met mooie plaatjes, zonder toelichting of vooropgezet idee, gewoon mooie plaatjes, met alleen de vermelding van de kunstenaar, de titel en waar het origineel te zien is.
Afgelopen zomer was ik op vakantie in de Verenigde Staten. Een paar dagen voor ik naar Boston zou gaan, tweette @KunstVanDeDag over El Jaleo, een schilderij van John Singer Sargent over een Spaanse danseres en een aantal muzikanten in een wat schimmige ruimte. Het bevond zich in het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston. Of het de broeierige sfeer in de ruimte was of het vreemde licht (dat de twee bijna identieke gitaristen van een keiharde slagschaduw voorziet) dat mij intrigeerde, ik weet het niet. Maar ik wilde het schilderij zelf gaan zien. Dat was goed te doen, het museum bleek op loopafstand van mijn hotel.
Rembrandt, De storm op het meer van Galilea
Eigenlijk kende ik het Isabella Stewart Gardner Museum alleen maar van naam. In de nacht van 18 maart 1990 werd het museum slachtoffer van een brutale kunstroof. De storm op het Meer van Galilea van Rembrandt, Het concert van Johannes Vermeer en diverse andere werken werden gestolen. Al snel ging het gerucht dat de IRA ze had gestolen om losgeld te kunnen eisen. Maar omdat ze niet verzekerd waren, bleken de schilderijen met een onschatbare waarde in feite waardeloos.
John Singer Sargent, Portret van Isabella Stewart Gardner
Het eerste wat me opviel was het museumgebouw, weinig aantrekkelijk, geen tempel voor de kunst, eerder een saai kantoorpand. Binnen was het heel anders. Door de bijzondere binnentuin had het iets van een oase, met rondom drie verdiepingen met kunst in de diverse kamers. Grote meesters als Titiaan (wiens werk bij de kunstroof ongemoeid werd gelaten) en Paolo Veronese, naast onbekende kunstenaars, schilderijen, sculptuur, meubilair, alles smaakvol door elkaar. En hier en daar ook portretten van Isabella Stewart Gardner.
Om te begrijpen hoe dit museum was ontstaan, las ik over haar. Nadat Isabella Stewart was getrouwd met John Lowell Gardner en nadat hun enig kind op eenjarige leeftijd was overleden, begon het stel te reizen en te verzamelen. Gardner werd een societyfiguur die geregeld voor opschudding zorgde. Zo gaat het verhaal dat ze in 1912 een concert bezocht, getooid met een witte band om haar hoofd met de tekst Oh, you Red Sox, ter ondersteuning van de plaatselijke honkbalclub (het zou Gardner een groot genoegen zijn geweest dat diezelfde Red Sox deze week de World Series wonnen). Wat me het meest trof was een uitspraak van Gardner: “Years ago I decided that the greatest need in our Country was Art… We were a very young country and had very few opportunities of seeing beautifulk things, works of art… So, I determined to make it my life’s work if I could.” En dat is precies wat het museum nog altijd doet: mooie dingen, kunstwerken laten zien.
En in feite is dat ook wat @KunstVanDeDag doet: gewoon mooie dingen, kunstwerken laten zien.
