Altijd als ik van Nijmegen naar Arnhem rijd kijk ik in de buurt van kilometerpaaltje 16.5 even naar rechts. Daar staan in het weiland drie eigenaardige bollen op stammen. Kortstondig brengen ze telkens mijn hersens op hol. Terwijl ik in de auto voortraas over asfalt, moet ik telkens even aan de middeleeuwen denken.
Toen wij ruim twintig jaar geleden op zoek waren naar een groter huis, hebben we even de Nijmeegse wijk Grootstal overwogen. Daar werd, op de plek waar voorheen een sportcomplex lag, een nieuwbouwwijk gerealiseerd. Maar omdat we toch wat bedenkingen hadden, zochten we verder en uiteindelijk vonden we een jaren ’30-woning in de straat waar we al woonden.
Hiëronymus Bosch
Vele jaren later las ik over een kunstproject in de wijk Grootstal. Aan weerszijden van een plantsoen is met speciale betonnen tegels een soort voetpad aangelegd. Het speciale aan de tegels is de afbeelding die er in gestempeld lijkt te zijn. Vissen, vogels, fantasiedieren, ze herinneren allemaal aan details uit de schilderijen van Hiëronymus Bosch.
Nog nadrukkelijker is de schilder aanwezig in een aantal lantaarnpaal-achtige constructies met een scherm van gebrandschilderd plexiglas met details uit Bosch’ Tuin der lusten. Ook deze staan langs een groenstrook, die ook dient als overstroomgebied voor de afvoer van regenwater. Via een ingenieus systeem van tandwielen verandert elke regenbui de stand van de platen. Verantwoordelijk voor de tegels en de lantaarnpalen is kunstenaarsduo LaSalle, Patty Struik en Albert Goederond.
Natuur en techniek
Ik vind het wel mooi dat de natuur bepaalt hoe wij dingen zien. Het leidt terug naar de tijd van Bosch, de late middeleeuwen, waarin de stand van de zon allesbepalend was voor het besef van tijd. Elders in Grootstal staat een werk van LaSalle dat daar letterlijk naar wijst en verwijst. Het is een hoge paal met een U-vormige beugel, waarin rond een as een bol hangt. Op de bol is een hand bevestigd met een vinger die naar de zon wijst. Meer nog dan de palen die reageren op het regenwater is dit een fraai staaltje techniek. En daarmee doet het ook wel recht aan Hiëronymus Bosch, die in sommige van zijn werken haast visionaire constructies schilderde, die in science fictionfilms niet zouden misstaan. Met hun werken in de wijk laat LaSalle je op een bijzondere manier stilstaan bij het verleden. Of wijkbewoners dat ook zo ervaren, is een andere vraag.
Primitief
En toch, hoe geslaagd ik het werk van LaSalle ook vind, geef ik de voorkeur aan de mysterieuze bollen langs de A325. Ik ben er pas naar toe gefietst om ze beter te kunnen bekijken. Het blijken geen boomhutten, want ze hebben geen deuren en ramen. In plaats daarvan hebben de bollen alle drie een mond en ogen. Ze hebben iets menselijks en ze hebben een opdracht.
Toen niet zo lang geleden het Park Lingezegen werd ingericht, bedachten de ontwerpers ook een klein moerasgebied. En aan de rand van dat gebied staan de bollen op palen van kunstenares Dijanne van Engelen. Moerashoeders noemde ze haar constructies. Met hun grootte, variërend van acht tot elf meter zijn ze buitengewoon imponerend. Niet dat er anno 2019 iemand echt bang van ze zou worden en bezoekers ver van het moeras zouden houden. Maar toch, ze hebben iets primitiefs, prikkelen de fantasie over geloof en bijgeloof en roepen op die manier bespiegelingen over vroeger tijden op.
Geef een reactie