Op een berichtje op Instagram en Facebook over een gesluierd marmeren beeld dat Lizzie Bennet in de film Pride & Prejudice aantreft op Pemberley, kwamen diverse reacties. Ik noemde Giovanni Strazza als beroemdste inspiratiebron en constateerde een anachronisme. Strazza maakte zijn The Veiled Virgin rond 1850, terwijl Pride & Prejudice speelt in 1797. Heleen Wijgers wees me op oudere Napolitaanse voorbeelden en Babette Degraeve kwam zelfs met een naam: Giuseppe Sanmartino (1720-1793), inderdaad afkomstig uit Napels.
Deze Sanmartino voltooide in 1753 voor Raimondo di Sangro, vorst van Sansevero, het beeld Cristo velato, de gesluierde Christus. Het werd destijds omschreven als: “una statua di marmo scolpita a grandezza naturale, rappresentante Nostro Signore Gesù Cristo morto, coperto da un sudario trasparente realizzato dallo stesso blocco della statua”, kortom “een beeld van marmer, gesneden in een natuurlijke grootsheid, voorstellend de dode Onze Lieve Heer Jezus Christus, bedekt met een doorzichtige lijkwade die gerealiseerd is uit hetzelfde blok marmer als het beeld”.
Ik zeg nadrukkelijk dat Sanmartino het beeld voltooide en daar is een reden voor. Raimondo had de opdracht niet aan Sanmartino verleend, maar aan de Venetiaanse beeldhouwer Antonio Corradini (1688-1752). Corradini overleed voor het beeld klaar was en Sanmartino mocht de klus afronden. Sanmartino was dus niet de bedenker van het beeld, zoals we dat nu nog altijd kunnen zien in de Cappello Sansevero.
Al in 1743 maakte Corradini zijn La Vestale Tuccia, ook wel La Velata genoemd. Tuccia is de naam van een Vestaalse maagd, die in de 3e eeuw voor Christus verwikkeld raakte in een kwestie waarbij haar deugdzaamheid in twijfel werd getrokken. Die wist ze te bewijzen door in een zeef water te dragen van de Tiber naar de Tempel van Vesta, zonder ook maar één druppel water te morsen. Het verhaal van Tuccia wordt onder meer beschreven door Plinius de Oudere, Valerius Maximus en later door Francesco Petrarca. Corradini’s Tuccia is te zien in het Palazzo Barberini in Rome.
Corradini kreeg diverse navolgers, zij het niet altijd even virtuoos. In 1794 maakte Innocezo Spinanna (1726-1798) La Religione, als grafmonument voor Barbara Besoselsky. Deze Russische vorstin was op 28-jarige leeftijd overleden en werd begraven op het Cimitero di San Pietro in Vincoli in Turijn. Tegenoordig is het beeld te zien in de Galleria Civica d’Arte Moderna e Contemporanea. Vergeleken met Corradini’s donne velate is deze van Spinazza haast lomp te noemen.
De meest recente Donna velata die ik heb gevonden dateert van 2017 en is gemaakt door Alessandro Colucci. Je zou kunnen stellen dat er sprake is van een traditie van vooral gesluierde gebeeldhouwde vrouwen die door Corradini is ingezet en duurt tot de dag van vandaag. Nu zijn beelden van personen gehuld in kleding al zo oud als de beeldhouwkunst zelf. Het grote verschil met deze categorie beelden is dat de sluiers transparantie suggereren. Je kunt als het war dwars door de marmeren sluiers de gelaatstrekken van de modellen zien.
En hoe zit het dan met het beeld dat Lizzie Bennet ziet in Pride & Prejudice? De binnenopnames voor de Pemberley-scène blijken te zijn gedraaid in Chatsworth House. Dit huis, eigendom van de familie Cavendish, die sinds 1694 de titel Duke of Devonshire mag voeren. Omdat Chatsworth House een beroemde beeldencollectie herbergt, is in het script afgeweken van Jane Austens originele verhaal, waar Lizzie een geschilderde portrettengalerij bewondert.
Een van de beeldhouwwerken in de collectie is La vestale velata van Raffaele Monti (1818-19881). Deze van oorsprong Milanese beeldhouwer verbleef tussen 1846 en 1847 in Engeland waar hij in opdracht dit beeld maakte. Een jaar later vestigde hij zich definitief in Londen en hij specialiseerde zich in funeraire sculptuur, waarbij hij nog diverse gesluierde figuren maakte. Overigens is het beeld van Monti een jaar of vijf eerder gemaakt dan dat van Strazza, maar nog steeds ver na 1797, waarin de film speelt. Het blijft dus een anachronisme.
Eigenlijk is het een wonder dat ik aanvankelijk Giovanni Strazza noemde. Kennelijk heeft hij met zijn Vergine velata zoveel credits opgebouwd, dat hij via Google vaak als eerste verschijnt. Maar uiteindelijk blijkt hij slechts de zoveelste in een reeks te zijn. En in ieder geval is de Vergine velata, de Donna velata of hoe ze maar mag heten of welke deugd ze ook verbeeldt niet de inventie van Giovanni Strazza.
Geef een reactie