Op zoek naar Schwind (44): Al Bano und Romina Power

Angeli senza paradiso is de titel van een film uit 1970 over een periode in het leven van Franz Schubert. Mogelijk komt Moritz von Schwind er ook in voor, echter zonder dat zijn naam genoemd wordt. Toch valt er nog wel iets over op te merken.

Kent u Al Bano en Romina Power nog? Hun grootste hit is waarschijnlijk Felicità uit 1982. Wat ik niet wist, was dat ze, voor ze hun muzikale successen vierden, al een bescheiden filmcarrière achter de rug hadden. Acteren was iets wat Romina Power thuis veelvuldig had meegekregen. Haar vader was de beroemde Hollywood-swashbuckler Tyrone Power, die ondanks zijn korte carrière in meer dan vijftig romantische avonturenfilms speelde. Romina miste het acteertalent van haar vader en ook Al Bano (echte naam Albano Carrisi) zet in Angeli senza paradiso een tamelijk zielloze Schubert neer.

Unvollendet
Het verhaaltje is mager. Franz Schubert, die in Wenen niet weet hoe hij de eindjes aan elkaar moet knopen, worstelt met zijn Achtste Symfonie. Als hij hem op de piano speelt, barst prinses Vorokin in lachen uit. Beledigd beent Schubert weg, daarmee de prinses beledigend. Voorlopig kan hij het in Wenen wel schudden. Gelukkig is daar de dochter van de Hongaarse graaf Roskoff die hem naar Boedapest noodt om haar muziekles te geven. Maar officier Ludwig heeft ook zijn oog op Anna Roskoff laten vallen. Het komt tot een duel tussen Schubert en Ludwig, waarbij Ludwig Schubert zal sparen in ruil voor de belofte van Anna om met hem te trouwen. Als Schubert te laat op de bruiloft arriveert om bezwaar te maken, speelt hij opnieuw zijn ideeën voor zijn Achtste Symfonie. Anna barst in huilen uit, Schubert verlaat diep bedroefd de bruiloft en zijn symfonie blijft Unvollendet.

Schubertiade
Gedurende de film zijn er diverse scènes waarin Schubert contact heeft met twee van zijn vrienden. Vermoedelijk is Schwind een van hen en Franz Schober zou de ander kunnen zijn. Maar in de rolverdeling blijven deze twee personages onbenoemd.
Een scène met het huiskamerconcert voor prinses Vorokin is wel direct aan Schwind te linken. Geregeld organiseerde de vriendengroep rond Schubert een zogenaamde Schubertiade, een muziekavond waarbij werd gezongen en in wisselende setting gespeeld en misschien ook gedichten voorgedragen werden. Schwind heeft diverse keren zo’n Schubertiade verbeeld. Het beeld is telkens min of meer hetzelfde. Centraal zit Schubert achter de piano of staat bijvoorbeeld Karoline Hetzenecker als vertolker van een lied. Links en rechts zien we half op de rug de toehoorders. Een dergelijke voorstelling komt voor in Eine Symphonie, maar nog in 1868 maakte Schwind de tekening Ein Schubertabend bei Ritter von Spaun, met Schubert (overleden in 1828) achter de vleugel en naast hem zittend bariton Johann Michael Vogl (overleden in 1840).

Korenveld
Waar deze muziekavondscène nog bewust op Schwinds werk gebaseerd kan zijn, zien we in een latere scène Schubert en Anna frivool door een korenveld rennen. Ook bij Schwind komen we korenvelden met mensen tegen. In Der gestiefelte Kater zien we links, achter de hoofdvoorstelling op de voorgrond, een gezelschap langs een korenveld  reizen. Direct voor de koets zijn twee mannen aan het werk. Door het graan zijn alleen hun bovenlijven zichtbaar. Dat geldt ook voor de vrouw die, met een zeis over haar schouder rechts door het korenveld loopt. Nog opvallender zijn in Das Haber-Muess drie engelen die in een korenveld staan. In Der gestiefelte Kater kunnen de figuren zich nog op of net langs een pad bevinden. Maar in Das Haber-Muess staan ze gewoon midden in een korenveld, zonder dat er platgetrapte halmen zijn, die laten zien hoe ze daar gekomen zijn. Het is een motief dat Schwind als eerste schilder c.q. tekenaar ooit zou hebben gebruikt. Of dat inderdaad klopt, is zoeken naar een speld in een hooiberg. Dus definitief bewijs ontbreekt vooralsnog.

Regisseur
Dan nog even over de regisseur van Angeli senza paradiso. Ettore Maria Fizzarotti was dertien jaar assistent-regisseur alvorend hij in 1964 zelf een film mocht regisseren. In negen jaar zou hij vervolgens zestien films maken. Twee jaar voor hij zich aan Schuberts biopic vergreep, draaide hij Vendo cara la pelle. Het werd een heuse spaghetti-western, Italiaans gesproken, waarbij geen cliché geschuwd werd. Alles wat andere spaghetti-westerns, die van Sergio Leone voorop, zoals de muziek van Ennio Morricone en de ogen van Terence Hill, succesvol maakte, werd gekopieerd. Verder blonk Fizzarotti vooral uit in teenager-niemendalletjes. Zijn carrière bloedde vrij vlot dood, net als de filmcarrière van Al Bano en Romina Power. Bij Moritz von Schwind zullen ze niets meer hebben hoeven lenen.