Mouwen

Cornelia Parker is een Britse kunstenares. Ze is vooral bekend door haar installaties en beelden. In 2005 maakte ze Subconscious of a Monument. Aan ontelbare draden hangen stenen – of moet je het brokstukken noemen – in een ruimte. Door de hoeveelheid draden zijn ze nauwelijks als zodanig te herkennen en lijkt het alsof de stenen, als gevolg van een explosie, vrij door de ruimte vliegen. Zo vreemd is die associatie niet, want het betreft inderdaad de restanten van een schuurtje dat Parker door het Engelse leger had laten opblazen.

Toen Parker in 2017, als eerste vrouw, de opdracht kreeg om een kunstwerk te creëren bij de algemene verkiezingen, was dat nieuws. Bij de artikelen in Engelse kranten verscheen een portretfoto van haar, gemaakt door Suki Dhanda. We zien een wat statische foto van Parker die met een licht spottende glimlach langs de lens van de fotograaf kijkt.

Bij het zien van die foto moest ik direct aan de Russische schilder en kunsttheoreticus Kazimir Malevich denken. In 1915 schilderde Malevich Zwart vierkant, waarmee hij volledige abstractie, oftewel suprematie, bereikte. Het was het begin van een stroming die in de kunstgeschiedenis bekend werd als suprematisme. Maar wat moet je daarna nog schilderen? Het was een probleem waar meer avant-garde kunstenaars, zoals ook sommige futuristen, zich voor gesteld zagen. Vaak zie je dat ze op hun schreden terugkeerden en toch weer traditioneler gingen schilderen. Hoe dan ook, Kazimir Malevich wordt algemeen aanvaard als een van de grondleggers van de moderne abstracte kunst.

Dat gold ook voor Malevich. In 1933 schilderde hij een zelfportret, waarvan hier een uitsnede te zien is. Waar zijn gezicht naturalistisch geschilderd is, kunnen we dat van zijn tuniek niet zeggen. Dat lijken meer vlakken in rood, zwart en wit. Het geeft het portret een zekere strengheid. Ook de blik, licht naar links en langs de beschouwer van het portret straalt iets van superioriteit uit. En laten die blikrichting en het nagenoeg ontbreken van emotie nou terug te zien zijn in het portret van Parker.

Maar er is nog iets dat Parker verbindt met Malevich, namelijk haar kleding. Over een gele top met korte plissé mouwen, draagt Parker een mouwloze blauwe denim jurk. In die kleuren blauw en geel zit iets van kleurentheorie, ze zijn immers complementair. Malevich schilderde in 1933 een portret van een arbeidster die een rood tuniek draagt met witte mouwen. Nog treffender is de gelijkenis van Parker met de vrouw van de kunstenaar, eveneens geschilderd in 1933. Malevich’ vrouw draagt een geel tuniek met blauwe mouwen.

Ik verdenk Cornelia Parker ervan dat zij meer te zeggen heeft gehad in hoe haar portretfoto eruit kwam te zien dan fotograaf Dhanda. En als dat niet zo is en het beeld geheel op toeval berust, dan is er wat mij betreft sprake van Subconscious of a Monument, het onderbewuste van een monument.