Van tijd tot tijd mag ik graag een flinke wandeling maken. Maar echt een levensgevoel, een heilig moeten mag je het niet noemen. Anders was dat in Duitsland ten tijde van de romantiek.
Het was een periode waarin het individu met zijn unieke gevoelens centraal kwam te staan, waarin aandacht kwam voor fantasie, de verbeelding, het onverklaarbare en het raadselachtige. Voor een groot deel vond men dat terug in de natuur en dan het liefst in de extremen, in het ruige, onherbergzame landschap of in barre weersomstandigheden. De beste manier om natuur te beleven is door te gaan wandelen. En zo ontstond Der Wanderer. Bij talloze schilders kom je hem tegen, maar ook bijvoorbeeld bij Franz Schubert in zijn Wanderer Fantasie . Het bekendste voorbeeld is misschien wel Der Wanderer über dem Nebelmeer van Caspar David Friedrich.
Der Wanderer über dem Nebelmeer van Caspar David Friedrich
Vooral in schilderijen van Duitsers uit de eerste helft van de negentiende eeuw zie je het landschap en de natuur. Bossen, bergen, watervallen, een enkele keer dreigende heidevelden. En altijd plaatsen om je nietig te voelen. Soms werd dat nog benadrukt door een paar mensen in het landschap te laten figureren. Wat het ook goed deed was het toevoegen van ruïnes of monumenten. En anders werd de natuur zelf het monument: oude eiken, karakteristiek gevormde rotspunten. Latere schilders namen deze landschappen als decor voor voorstellingen waarin allerlei raadselachtige elementen centraal kwamen te staan. Wat te denken van Arnold Böcklins Heiliger Hain.
Arnold Böcklin, Heiliger Hain
Schilders als Friedrich, Carl Gustav Carus, Joseph Anton Koch of later Arnold Böcklin en in Nederland bijvoorbeeld Barend Cornelis Koekkoek hebben bijgedragen aan hoe ik als ik ga wandelen door een bos loop. Voortdurend zoek ik naar picturale elementen: bijzondere vergezichten, slingerende bospaadjes, omgevallen bomen of, zoals op de foto hierboven, onverwachte monumenten. Mijn kijken naar negentiende-eeuwse schilderijen maakt dat ik me tijdens wandelingen in een andere tijd waan. En zo werkt kunst buitengewoon rustgevend, zelfs als ik het niet in mijn directe omgeving heb.
