De Cardinalen

“If it looks like a duck, swims like a duck, and quacks like a duck, then it probably is a duck.”
Als we de Duck-test loslaten op een steen die is ingemetseld in de noordwand van de oude Commanderie van Sint-Jan, zou je bijna gaan geloven met een chronogram te maken te hebben. Het ziet er, als tekst met anderskleurige letters uit als een chronogram, het klinkt met gekunsteld Latijn als een chronogram, en het heeft een plek in een muur als een chronogram. En toch is het geen chronogram.

Hans van Meteren, stadsgids in Nijmegen, wees me op het bestaan van de steen. Hij bevindt zich op een plek waar publiek zelden of nooit komt. De gemarkeerde letters vormen geen jaartal, maar een naam: De Cardinalen. Uit de dichtkunst kennen we het begrip acrostichon, waarbij de begin letters van elke regel of elke strofe een naam vormen. Een bekend voorbeeld is het Nederlandse volkslied, dat met de beginletters van de vijftien coupletten de naam Willem van Nassov vormt. Overigens gaat dat niet meer helemaal op: in de nieuwe spelling beginnen het twaalfde en dertiende couplet met een Z, dus is het nu Willem van Nazzov.

De tekst op de steen in de muur van de Commanderie is dus geen chronogram en ook geen acrostischon. Of er een officiële term voor dergelijke teksten is, heb ik niet kunnen achterhalen. Ook over de initiatiefnemers is niet heel veel bekend. De Cardinalen, was een dispuut van N.S.V. Carolus Magnus. Het dispuut werd opgericht op 26 oktober 1955 en erkend op 30 mei 1956, laat de universiteitsarchivaris me weten. De Cardinalen bestaat nog steeds laat één van de leden me in een email weten. Alleen is er vanaf het moment dat Sociëteit Roland dreigde om te vallen (éind jaren ’60) geen nieuwe aanwas meer geweest.

Sinds een provisorische opknapbeurt van de Commanderie was er in 1952 een wijnhuis gevestigd. Niet alleen beheerde het dispuut het wijnhuis, ook woonden er enkele leden in wat in de mail de ruïne wordt genoemd.
Met de steen hebben de leden vast een voorzetje willen nemen op een plan van de universiteit om in de oude Commanderie alle disputen plus voorzieningen als de mensa onder één dak te brengen. Daartoe kocht de universiteit het gebouw aan, maar het plan voor de huisvesting van de disputen is nooit uitgevoerd. De steen verdween voor een aantal jaren in de boedel van een van de leden van De Cardinalen en kwam er pas in 1991 weer uit. Toen, bij de viering van het zevende lustrum kreeg de steen alsnog een plek in de muur van de Commanderie. En daarmee is de steen het enige tastbare bewijs van dit stukje geschiedenis.

Dan nog even de tekst. Die Egregio Caput Angulis Rolandis Donum Inferimus Noviomagi Alumni Laete Et Naviter staat er op de steen, wat vertaald kan worden als Op een mooie dag hebben wij, verheugde en ijverige oud-studenten van Nijmegen, deze hoeksteen als geschenk voor Roland meegebracht. Dat het geen chronogram is, blijkt al snel. Met de Romeinse cijfers MMM DDD C LLL VVVVV IIIIIIIIII kom je uit op 4785.