Wat kun je je als kunstenaar veroorloven en wanneer is er sprake van plagiaat? En ben je nog amateur-kunstenaar als je voor je werk 1900 euro durft te vragen. Die vragen kwamen onlangs bij me op toen ik op een expositie van amateur kunstenaars een werk zag hangen dat me in ieder geval in opzet wel heel bekend voorkwam.

Lees verder: Grens

Hoe oud moet je zijn om te weten dat Peter Savilles ontwerp voor het album Unknown Pleasures van Joy Division iconisch was. Of laat ik de vraag anders stellen, hoe jong moet je zijn om níet meer te weten dat dat ontwerp voor dat album bij ontelbaren op het netvlies gegrift staat. Dat Savilles ontwerp iconisch is, valt simpel te bewijzen. Op de albumcover stond noch de naam van de band noch de naam van het album. Maar goed, het album dateert uit 1979 en amper een jaar later maakte leadzanger Ian Curtis een einde aan zijn leven. Het is ingewikkeld om vast te stellen hoe lang de band en de cover daarna hebben voortgeleefd in het collectief geheugen.

En nee, ik ga hier geen namen noemen. Ik vind het niet aan mij om kunstenaars die al te vrij omgaan met het originele werk van collega’s al dan niet van plagiaat te beschuldigen. Je kunt je ook afvragen of daar überhaupt sprake van is, als het werk wezenlijk verschilt, bijvoorbeeld door de vereenvoudiging, waarvan hier sprake is. Maar als in een oogopslag de gelijkenis overduidelijk is en je als kunstenaar de verdenking op je laadt waar je je idee hebt opgehaald, zou je wat mij betreft wel bij jezelf te rade mogen gaan of je niet een artistieke grens hebt overschreden. En dat heb je wat mij betreft helemaal, als je als amateur-kunstenaar 1900 euro voor je werk durft te vragen. Want natuurlijk bestaat de mogelijkheid dat jij als amateur wordt geraakt door een origineel werk en dat je het als een soort hommage namaakt, om jouw technisch kunnen te laten zien. Maar er dan een dergelijk bedrag voor vragen is exorbitant.

Ook snap ik heel goed dat het voor een organisatie van een dergelijke expositie lastig kan zijn om in te grijpen. Dat je de lieve vrede wilt bewaren en misverstanden of erger wilt voorkomen. Toch is het niet verkeerd om af en toe te stellen dat je als kunstenaar niet álles kunt maken.