Kerstmis is het feest van vrede en van licht en volgens steeds meer kinderen ook van frisdrank. Je kunt de tv niet aanzetten of er zijn reclamespotjes waarin de kerstman figureert in een lange stoet van vrachtwagens, allemaal in rood en wit, de kleuren van Coca Cola. Maar als de frisdrankfabrikant niet de uitvinder van de kerstman is, waar komt hij dan eigenlijk wel vandaan?
Echt uitgebreid studie heb ik daar niet naar gedaan. Dat ik er toch over schrijf, is het gevolg van een piepklein onderzoekje. In 1848 tekende Moritz von Schwind een aantal tafereeltjes rond Herr Winter. Als symbool werd hij al snel mateloos populair.
Herr Winter lijkt maar in één opzicht op onze huidige kerstman: hij heeft een lange baard. Maar mijn aandacht werd getrokken door een krantenartikel uit de Tageszeitung, een krant uit München, van 8 maart 2009, wat op zich al een vreemde datum is om kerstnieuws te brengen. Maar de kop maakt het nog wat vreemder: Der Weihnachtsmann ist ein echter Münchner!
Buitengewoon chauvinistisch claimt het artikel de oorsprong van de kerstman, der Weinachtsmann, als Münchens. Herr Winter van Schwind zou de oerkerstman zijn. In 1848 publiceerde Schwind zijn prenten in de pas opgerichte Münchener Bilderbogen. Maar al in 1835 schreef August Heinrich Hoffmann von Fallersleben het lied Morgen kommt der Weihnachtsmann. Nu sluit het een het ander natuurlijk niet uit. Schwind kan als eerste tekenaar vorm hebben gegeven aan een figuur die in een mondelinge traditie al langer bestond. Vele jaren later dichtte Christian Morgenstern Herr Winter geh hinter. Of hij met de aankondiging van de lente de door Schwind bedachte figuur verjaagt, is niet duidelijk. Maar Herr Winter als koning winter ligt in ieder geval meer voor de hand dan Herr Winter als Weinachtsmann. Wie weet hoe het zit, mag het zeggen. En misschien kom ik er volgend jaar zelf wel op terug.
Ingekleurde ansichtkaart zoals die nog altijd besteld kan worden bij Verlag L. Däbritz
