‘Hoe laat gaat Venetië dicht?’ Deze bizarre vraag stelde ooit een Amerikaanse bezoeker aan een Venetiaan. Vanzelfsprekend sluit Venetië niet. Het is een stad, waar mensen werken en waar mensen wonen. Maar Venetië is wel een bijzondere stad. Bomen bijvoorbeeld vind je er nauwelijks. En auto’s zijn er helemaal niet. Ten minste niet voorbij Piazzale Roma, het grote plein aan het einde van de brug die Venetië verbindt met het vasteland.
Venetië is de stad in het water, de stad waar vervoer per boot sneller gaat dan te voet. En meer mogelijkheden zijn er niet. Venetië is geen eiland, het zijn vele tientallen eilanden. Maar de scheiding tussen die eilanden is vaak slechts enkele meters breed. Vandaar dat Venetië gezien wordt als een stad, omringd door een aantal eilanden. Zo is er Murano, beroemd door de glasblazers, Burano, beroemd vanwege het kantwerk, Torcello, San Giorgio Maggiore, het ‘dodeneiland’ San Michele en Giudecca, ooit een soort gevangeniseiland, vlakbij de stad zelf.
Wie de plattegrond van Venetië bekijkt, ziet een vis. In het midden loopt een omgekeerde S als een soort graat. Noordelijk en oostelijk van de graat, het Canal Grande, liggen de wijken Cannaregio, San Marco en Castello. Zuidelijk en westelijk liggen Santa Croce, San Polo en Dorsoduro. Deze laatste wijk vormt welbeschouwd de bestaansreden van Venetië. De stad in de lagune in het noordelijk eind van de Adriatische Zee kon ontstaan doordat er een soort rif in de lagune lag. Letterlijk betekent Dorsoduro harde ruggengraat. In een langgerekte ondiepte in de lagune was het mogelijk om palen te slaan en het water te weren. En vanuit die ‘bescherming’ kon Venetië zich uitbreiden.
Van de zes wijken die samen Venetië vormden, ontwikkelde Dorsoduro zich tot de kunstenaarswijk. Of hier daadwerkelijk de schilders, beeldhouwers, componisten en schrijvers hebben gewoond die Venetië het predikaat kunststad bij uitstek hebben bezorgd, is onduidelijk. Maar er was zoveel artistieke activiteit in de wijk dat Dorsoduro daadwerkelijk bekend is geworden als kunstwijk. Wie nu Dorsoduro bezoekt treft daar onder meer de Gallerie dell’ Accademia, het museum met talloze topstukken uit de kunstgeschiedenis, het Ca’ Rezzonico, waar onder andere Richard Wagner woonde en de Scuola Grande dei Carmini, waar bijvoorbeeld Gianbattista Tiepolo gewerkt heeft.
Behalve Tiepolo bracht Venetië schilders voort als Giovanni Bellini, Titiaan, Tintoretto, Paolo Veronese en later Francesco Guardi en Canaletto. Beeldhouwer Antonio Canova kwam uit Venetië, componist Antonio Vivaldi was een Venetiaan en schrijver Carlo Goldoni kwam uit de lagunestad. In alle disciplines van de kunst, heeft Venetië beroemdheden voortgebracht. Dat gevoegd bij de betekenis van harde ruggengraat, maakt dat Dorsoduro de naam bij uitstek is, voor een initiatief dat de betekenis van kunst en cultuur in ons dagelijks leven wil benadrukken en verspreiden.