Sinds twee jaar ben ik lid van een zogenaamde portfoliogroep. Met negen enthousiaste amateurfotografen komen we eens in de zes weken bij elkaar. Begeleid door een professionele fotograaf/fotografiedocent krijgen we opdrachten en bespreken we elkaars werk. Onlangs was een van ons een weekend in Luik en maakte daar foto’s. Een detail op één van haar foto’s bleef mij bezighouden.
Centraal op de foto staat een wegwijsbordje dat de richting aangeeft naar de Ancienne hall aux viandes. Alleen wees het bordje op de foto niet naar een oude slagershal, maar naar een modern flatgebouw. Hoog op de zijgevel van die flat was een grillige vlek te zien. Een vlek die daar bewust aangebracht was en die dus betekenis moest hebben. Ooit, nog niet eens zo heel lang geleden, zou zo’n zoektocht veel moeite hebben gekost en mogelijk naar een speld in een hooiberg zijn geweest. Maar met de huidige moderne middelen wist ik na een kwartiertje al veel meer.
Met het wegwijsbordje en Google Maps was snel duidelijk welk flatgebouw het hier betrof: de Cité Administrative van Luik, zeg maar de burgerlijke stand. Het werd in 1967 gebouwd en was een van de vroegste wolkenkrabbers in Luik. Bij hun ontwerp hebben de architecten Jean Poskin en Henri Bonhomme zich laten inspireren door het gebouw van de Verenigde Naties in New York. Zoals dat langs de boorden van de East River staat, bevindt de Cité Administrative zich aan de oevers van de Maas.
De grillige vlek, die in zijn vorm nog het meest wegheeft van de contouren van een land of een provincie, blijkt een werk te zijn van kunstenaar Nicolas Kozakis. In 2005 werd het, in het kader van Images publiques, een grote manifestatie rond kunst in de openbare ruimte, aangebracht op de zijgevel. Sommigen zagen er een flamencodanseres in, anderen een verwijzing naar een Rorschachtest. Al snel kwam er felle kritiek, omdat het gerucht de ronde deed, dat het zou gaan om de vorm van de inslag van een van de vliegtuigen in het World Trade Centre in New York op 11 september 2001. Maar volgens Kozakis gaat het om de contouren van de geboortegrot.
In het verhaal over de geboorte van Jezus is in het westen sprake van een stal als geboorteplek, omdat er geen plaats meer was in de herberg. Maar in Oost-Europa is die stal onbekend. Volgens gelovigen daar moesten Jozef en Maria onderdak zoeken in een grot. Die grot is bewaard gebleven en nog altijd te bezoeken in Bethlehem, omdat er rond 330 een kerk bovenop werd gebouwd. De opdracht voor deze bouw kwam van keizer Constantijn de Grote en zijn moeder Helena, die zich beiden tot het christendom hadden bekeerd.
Juist deze contouren aanbrengen op dit gebouw heeft wel iets toepasselijks. Dagelijks komen mensen hier aangifte doen van geboorte en overlijden. Tegelijkertijd werkt het ook vervreemdend. Dergelijk grillige vormen, door de natuur ontstaan, op zo’n strak modern gebouw. Daarbij is het lastig een bron te vinden voor juist deze vorm die Kozakis heeft uitgekozen. Het verhaal erachter en de betekenis die de kunstenaar er aan geeft, daar gaat het om. Er is in ieder geval één ander werk van Kozakis, waarin hij speelt met contouren. Het is opnieuw een grillige vlek, maar deze heeft een titel: Grotte Belge. Het zijn de contouren van België, maar dan een kwartslag gedraaid.
Foto hieronder bijgesneden en gebruikt met toestemming van en met dank aan Mirjam Lammers.
