‘Vind jij de Castellatoren mooi?’ Deze vraag werd mij pas op een feestje nogal plompverloren gesteld. Niet het neutralere ‘Wat vind jij van de Castellatoren?’, maar ‘Vind jij de Castellatoren mooi?’ Bijna beschuldigend. Je ontkomt er haast niet aan om je te verantwoorden. Ik heb me een beetje op de vlakte gehouden. Maar ben kort na het feestje het gebouw eens aandachtig gaan bekijken.
Castellatoren achtergevel
De Castellatoren, voor niet Nijmegenaren, is een flatgebouw min of meer aan de rand van het centrum. Op de benedenverdiepingen zijn kantoorruimtes, daarboven bevinden zich een stuk of tien woonlagen. Drie van de vier zijden van het gebouw zijn nagenoeg volledig van glas, dat ritmisch verspringt in diepte. Aan de vierde zijde zijn balkons voor de bewoners en ook hier is een zekere speelsheid te zien. Het is allemaal allerminst recht-toe-recht-aan.
LIchtkunstwerk Gerard Koek, to B i-ex
De naam Castellatoren verwijst naar het verleden van de plek. Hier stond de fabriek waar onder meer huishoudzeep, scheerzeep en tandpasta van het merk Castella werden gemaakt. Het logo van het merk, een vrouwenhoofd met een bijzonder hoofddeksel, is op diverse plekken in het gebouw terug te zien, bijvoorbeeld in de glazen gevel. Een ander karakteristiek element is het lichtkunstwerk op het dak van het gebouw. to B i-ex van kunstenaar Gerard Koek. Het is een cryptisch aandoende boodschap van de oorspronkelijke lichtreclame van Biotex, ook al zo’n merk uit de roemruchte Nijmeegse zeepgeschiedenis.
Castellalogo
In 2013 kreeg architect Ludo Grooteman van Dok architecten voor zijn ontwerp de Nijmeegse architectuurprijs. “De jury is van mening dat de Castellatoren een zorgvuldig vormgegeven, gedetailleerd en uitgevoerd woon-/werkgebouw is dat in architectonisch opzicht een voorbeeldfunctie heeft. De toren bevindt zich in een complexe stedenbouwkundige situatie op het voormalige Dobbelmanterrein. Volgens de jury is het gebouw integraal vormgegeven en een echte eyecatcher.”
Dat de Castellatoren zorgvuldig is vormgegeven zal ik niet ontkennen. Ook heeft de architect oog voor detail gehad. Dat de zin als geheel rammelt is jammer. De volgende zin is een feitelijke beschrijving van de plaats van het gebouw, zonder een oordeel uit te spreken. En de laatste zin is een draak. Natuurlijk is het gebouw integraal vormgegeven, geen enkele architect beperkt zich tot een zijde of alleen de binnenkant. En dat een gebouw dat uitsteekt boven de omgeving een eyecatcher is, lijkt me ook vrij logisch.
Voorgevel Castellatoren
Wat is dan het probleem? De Castellatoren staat in de lengterichting pal langs de Graafseweg, direct na de Graafsebrug. Door de helling van de brug, maar ook door een kromming in de weg en door overhangende bomen wordt het zicht op de Castellatoren lange tijd verhinderd. Daarbij vraagt de verkeersituatie dat, afgezien van voetgangers, alle verkeersdeelnemers hun aandacht moeten houden bij het verkeer en geen mogelijkheid hebben de Castellatoren te bewonderen. Het gebouw staat zo dicht op de weg dat het haast onmogelijk is om de verspringende gevel in volle glorie te bewonderen. Juist een gebouw dat het van zijn frontaliteit moet hebben, moet je frontaal kunnen zien. En niet zoals nu, vanuit een beetje een dode hoek en deels verscholen achter de oprit van een brug. Dat het gebouw dicht op de weg staat, blijkt eens te meer uit de extra ‘schil’ om de benedenverdiepingen, die de geluidshinder moet beperken.
AEG-fabriek, Peter Behrens
Een ander punt is de ligging op het voormalige Dobbelmanterrein. Jaren voor de bouw van de Castellatoren is hier een woon-/werkcomplex aangelegd, waarbij de grote medeklinkers D en B in de gevel direct verwezen naar de Dobbelman. Qua vormen doet dit complex denken aan de beroemde AEG-fabriek die de Duitse architect Peter Behrens in 1909 in Berlijn bouwde. Dit complex is door de Castellatoren zo goed als aan het zicht onttrokken. En dat is jammer. Want juist dit complex was rijdend over de Graafsebrug wel goed te zien en hoewel minder hoog, absoluut een statement dat herinnerde aan de Dobbelman, waar het immers allemaal om begonnen was.
Terugkerend naar de vraag ‘Vind jij de Castellatoren mooi?’ is mijn antwoord ja. Maar de Castellatoren staat niet goed en op een totaal verkeerde plek.
