Onlangs bracht de Italiaanse krant Corriere della Sera het nieuws dat er in Engeland een onbekend schilderij van Caravaggio zou zijn teruggevonden. Het nieuws sloeg weliswaar minder in dan de herontdekte Caravaggio vier maanden eerder in Toulouse. Maar het is wel een mooi puzzelstuk in een groter verhaal.
De Caravaggio in Engeland is een portret van een wat oudere kale man met een snor en een baard. Zijn naam is Prospero Farinacci. Dat is bekend door een van de bronnen waarmee dit schilderij nu aan Caravaggio kan worden toegeschreven. In 1638 is er een inventaris gemaakt van de kunstwerken van markies Vincenzo Giustiniani en daarin wordt het schilderij vermeld.
Prospero Farinacci, die leefde van 1554 tot 1618, was een bekende jurist. Een van de zaken waardoor hij bekend is geworden is de verdediging van Beatrice Cenci, dochter van graaf Francesco Cenci. Deze Francesco was een drinkebroer, een gokker en zeer gewelddadig. Hij tiranniseerde zijn gezin en uiteindelijk nam Beatrice het recht in eigen hand en vermoordde ze haar vader. Haar broers klaagden haar aan voor de moord en ondanks Farinacci’s verdediging werd Beatrice ter dood veroordeeld.
Links: Guido Reni (toegeschreven en betwist), Portret van Beatrice Cenci (niet gedateerd)
Rechts: Achille Leonardi, Beatrice Cenci in de gevangenis (1852?)
Het gezicht van Beatrice kopieerde Leonardi van wat toen nog als een Reni werd beschouwd
Het tragische lot van Beatrice heeft daarna eeuwenlang kunstenaars geïnspireerd. Zo is er een portret van Beatrice dat al dan niet van de hand is van de Italiaanse schilder Guido Reni. Dat portret werd drie eeuwen later door Achille Leonardi gebruikt in een schilderij waarin hij Beatrice in de gevangenis laat zien terwijl ze verhoord wordt. Daarbij moet de man rechts, in zijn rode broek, Guido Reni voorstellen, van wie toen nog werd aangenomen dat hij het portret ooit maakte, maar waaraan inmiddels getwijfeld wordt.
Minstens zo opmerkelijk is de serie foto’s die Julia Margaret Cameron maakte in de jaren ’60 van de 19e eeuw. De fotografie was nog geen dertig jaar oud. Maar in plaats van simpelweg het beeld voor haar camera te registreren, wilde Cameron kennelijk bij haar publiek een gevoel oproepen, waarbij haar modellen, onder andere een zekere Kate Keown, heel duidelijk een rol moest spelen.
Twee fotoportretten uit de serie Beatrice Cenci (1866) door Julia Margaret Cameron, met rechts Kate Keown als model
In 1819 schreef de Engelse dichter Percy Bysshe Shelley The Cenci, A Tragedy, in Five Acts. Nu wil Shelley niet vergelijken met Shakespeare en zie ik ook wel dat het verhaal van Beatrice Cenci minder romantische aanknopingspunten biedt dan de liefdesgeschiedenis van Romeo en Julia. Maar ik verbaas me er wel over dat het verschil in aandacht zo groot is. Lonely Planet prijst Palazzo Cenci in Rome aan als ‘A real-life house of horrors’. Maar ik kan me niet herinneren dat er dergelijk grote rijen stonden als op de Via Capello 23 in Verona, bij het woonhuis van Julia.
De Cenci, geschreven in 1819 door Shelley en in 1995-1996 nog uitgevoerd door het Zuidelijk Toneel
Maar misschien dat nu de ontdekking van deze Caravaggio leidt tot hernieuwde aandacht voor Beatrice Cenci. Het zou van Prospero Farinacci een unieke advocaat maken, eentje die zijn cliënt twee keer heeft verdedigd, met een tussentijd van vierhonderd jaar.
