Dwarskijken: Vrouwen van Gustav Klimt

1897, New York. Psycholoog Dr. Laszlo Kreisler wordt ingeschakeld om de ontvoerder van enkele baby’s op te sporen. Op een feestje maakt hij kennis met Prof. Karen Stratton, hoogleraar psychologie op Harvard. Tussen de twee groeit iets moois. Als Stratton de kans krijgt om in Wenen een aantal maanden samen te werken met Sigmund Freud, is haar keus snel gemaakt. Nu is de vraag aan Kreisler gaat hij mee of niet. Tot zover een van de verhaallijntjes van televisieserie The Alienist – Angel of Darkness.
In 1980 publiceerde de Amerikaanse cultuurhistoricus zijn boek Fin-de-Siècle Vienna. Wenen was rond die eeuwwisseling het centrum van de wereld waar heel erg veel gebeurde op het gebied van muziek, met onder andere Gustav Mahler. Architectuur bloeide door de Wiener Sezession en Otto Wagner. Schilder Gustav Klimt timmerde aan de weg. Maar er was meer dan alleen het culturele leven. Op het terrein van internationale politiek kwam Theodor Herzl met ideeën over een eigen staat voor het joodse volk. En dan was er nog de al genoemde Sigmund Freud die met nieuwe baanbrekende inzichten kwam in de psychologie. Schorske schetste het beeld van een intellectueel brandpunt dat mij in ieder geval tijdens mijn studietijd de ogen opende.
Het is goed mogelijk dat het boek ergens in mijn onderbewustzijn een rol speelde toen Stratton aan Kreisler vertelde over haar plan om naar Wenen te verkassen. Maar ineens zag ik in haar eenzelfde krachtige vrouw, blakend van zelfvertrouwen, zoals Gustav Klimt ze geregeld portretteerde. Links een uitsnede uit het Portret van barones Elisabeth Bachofen-Echt, rechts een anonieme vrouw in een uitsnede uit zijn Dame mit Fächer. Beide portretten van Klimt zijn van wat later datum, tussen 1910 en 1920. Het is heel goed mogelijk dat ik als enige de link zie of wil zien. Maar het is ook niet uitgesloten dat makers van de serie voor het personage Stratton bewust op zoek zijn gegaan in Fin-de-Siècle Wenen.